Biên dịch: BS. Đặng Thị Tâm
Hiệu đính: BS. Nguyễn Văn Tuy
Tất cả những người sống sót sau ung thư nên được chăm sóc theo dõi. Chăm sóc theo dõi ung thư có nghĩa là gặp một bác sĩ để kiểm tra y tế thường xuyên sau khi bạn kết thúc điều trị. Những kiểm tra này có thể bao gồm xét nghiệm máu, cũng như các xét nghiệm và thủ thuật khác tìm kiếm bất kỳ thay đổi nào về sức khỏe của bạn hoặc bất kỳ vấn đề nào có thể xảy ra do điều trị ung thư của bạn. Những lần thăm khám này cũng là thời gian để kiểm tra các vấn đề về thể chất và cảm xúc có thể phát sinh trong nhiều tháng hoặc nhiều năm sau khi kết thúc điều trị.
Kế hoạch chăm sóc theo dõi của bạn, cùng với một bản tóm tắt về điều trị ung thư của bạn, là một phần của cái gọi là kế hoạch chăm sóc sống sót. Kế hoạch này sẽ có tất cả thông tin để bạn và bác sĩ thảo luận để đảm bảo rằng bạn được chăm sóc thường xuyên và kỹ lưỡng sau khi điều trị kết thúc.
Lưu ý rằng thông tin trong phần này tập trung vào chăm sóc theo dõi điều trị ung thư của bạn. Nhưng điều quan trọng là bạn tiếp tục nhận được sự chăm sóc thường xuyên từ bác sĩ chính của bạn bên cạnh việc chăm sóc theo dõi ung thư.
Nhận một kế hoạch chăm sóc theo dõi
Khi việc điều trị ung thư của bạn kết thúc, bạn sẽ nhận được một kế hoạch chăm sóc ung thư tiếp theo từ bác sĩ ung thư hoặc một người nào đó trong nhóm điều trị của bạn. Kế hoạch chăm sóc theo dõi là một bộ các khuyến nghị cho việc chăm sóc ung thư của bạn sau khi kết thúc điều trị. Nhiều tổ chức ung thư khuyến nghị sử dụng một tài liệu như vậy.
Đối với chăm sóc theo dõi ung thư, bạn có thể gặp cùng một bác sĩ đã điều trị ung thư cho bạn, hoặc bạn có thể gặp một bác sĩ khác, chẳng hạn như một chuyên gia chăm sóc theo dõi cho những người sống sót sau ung thư. Hoặc bạn có thể quyết định đi đến bác sĩ chăm sóc ban đầu của bạn. Bạn có thể thảo luận về lựa chọn bác sĩ nào với nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn.
Hãy nhớ rằng một khi bạn chọn bác sĩ nào để khám, có thể tùy thuộc vào bạn hoặc người thân để đảm bảo mỗi bác sĩ đều biết khi nào có thay đổi với sự chăm sóc của bạn. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng đôi khi các phương pháp điều trị hoặc xét nghiệm với một bác sĩ không được kết nối với bác sĩ khác. Yêu cầu cả hai bác sĩ của bạn gửi ghi chú thăm khám cho nhau để thống nhất.
Chăm sóc theo dõi cho những người sống sót sau ung thư thời thơ ấu rất giống với các bước cho người lớn. Mặc dù hầu hết các thông tin dưới đây đều quan trọng như nhau đối với trẻ em, hãy xem Chăm sóc cho những người sống sót sau ung thư ở trẻ em để biết thêm lời khuyên.
Những câu hỏi phổ biến sau khi điều trị kết thúc
Khi bạn nhận được kế hoạch chăm sóc theo dõi từ bác sĩ, bạn nên hỏi các câu hỏi sau. Đảm bảo hỏi bất kỳ câu hỏi nào khác mà bạn có thể có:
- Mất bao lâu để tôi trở nên tốt hơn và cảm thấy giống mình hơn?
- Tôi nên gặp bác sĩ nào để được chăm sóc theo dõi? Bao lâu?
- Những triệu chứng nào tôi nên đề phòng?
- Những xét nghiệm nào tôi cần sau khi kết thúc điều trị? Bao lâu?
- Những vấn đề sức khỏe lâu dài mà tôi có thể gặp là kết quả của việc điều trị ung thư?
- Khả năng ung thư của tôi sẽ tái phát là gì?
- Những hồ sơ nào tôi cần lưu giữ về việc điều trị?
- Tôi có thể làm gì để chăm sóc bản thân và khỏe mạnh nhất có thể?
- Bạn có thể đề xuất một nhóm hỗ trợ có thể giúp tôi không?
Bạn có thể thấy hữu ích khi viết những câu hỏi này xuống. Khi bạn gặp bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc theo dõi, bạn có thể ghi chú hoặc ghi âm các cuộc nói chuyện của bạn để tham khảo sau. Nói về bất kỳ mối quan tâm nào bạn có liên quan đến kế hoạch chăm sóc theo dõi của bạn.
Lịch trình chăm sóc theo dõi của bạn
Mỗi bệnh nhân có một lịch trình chăm sóc theo dõi khác nhau. Tần suất bạn quay lại để theo dõi dựa trên:
- Loại ung thư bạn mắc phải
- Điều trị bạn nhận được
- Sức khỏe tổng thể của bạn, bao gồm các vấn đề có thể liên quan đến điều trị
Nói chung, mọi người quay trở lại bác sĩ để theo dõi cứ sau mỗi 3 đến 4 tháng trong 2 đến 3 năm đầu sau khi điều trị và một hoặc hai lần một năm sau đó.
Tại những lần khám này, bạn có thể được khám thực thể cùng với xét nghiệm máu và các xét nghiệm và thủ thuật cần thiết khác. Những xét nghiệm nào bạn nhận được và tần suất bạn nhận được chúng sẽ dựa trên những gì bác sĩ cho là tốt nhất cho bạn khi tạo kế hoạch chăm sóc theo dõi.
Phòng khám người sống sót
Một số trung tâm ung thư và bệnh viện có các chương trình chuyên chăm sóc theo dõi lâu dài cho những người sống sót sau ung thư.
Nói điều gì với bác sĩ của bạn trong những lần tới khám để chăm sóc theo dõi
Khi bạn gặp bác sĩ để tái khám, điều quan trọng là bạn phải nói chuyện cởi mở về bất kỳ vấn đề nào về thể chất hoặc tinh thần mà bạn gặp phải. Luôn luôn đề cập đến bất kỳ triệu chứng, đau đớn hoặc mối quan tâm nào mới hoặc những điều cũ mà không bớt. Nhưng hãy nhớ rằng chỉ vì bạn có các triệu chứng mới, điều đó không nhất thiết có nghĩa là ung thư đã tái phát. Nó rất bình thường khi có những nỗi sợ hãi về mọi nỗi đau, nhưng chúng có thể chỉ là những vấn đề mà bác sĩ của bạn có thể dễ dàng giải quyết.
Những thứ khác mà bạn nên nói với bác sĩ của bạn:
- Bất kỳ vấn đề thể chất nào cản trở cuộc sống hàng ngày của bạn, chẳng hạn như mệt mỏi; vấn đề với bàng quang, ruột, hoặc chức năng tình dục; có một thời gian khó tập trung; thay đổi bộ nhớ; khó ngủ; hoặc tăng hoặc giảm cân
- Bất kỳ loại thuốc, vitamin, thảo dược hoặc chất bổ sung mới nào mà bạn đang dùng
- Thay đổi trong tiền sử gia đình của bạn
- Bất kỳ vấn đề tình cảm nào mà bạn gặp phải, chẳng hạn như lo lắng hoặc trầm cảm
Điều quan trọng là phải biết về bất kỳ thay đổi nào về sức khỏe của bạn giữa các lần khám theo lịch trình. Báo cáo bất kỳ vấn đề với bác sĩ của bạn ngay lập tức. Họ có thể quyết định liệu các vấn đề có liên quan đến ung thư, phương pháp điều trị mà bạn nhận được hay vấn đề sức khỏe không liên quan.
Tóm tắt điều trị của bạn
Bác sĩ ung thư của bạn hoặc một thành viên của nhóm điều trị của bạn sẽ cung cấp cho bạn một bản tóm tắt bằng văn bản về điều trị mà bạn nhận được. Giữ điều này với bạn để chia sẻ với bác sĩ chăm sóc chính của bạn và bất kỳ bác sĩ khác mà bạn gặp. Nhiều người giữ bản tóm tắt điều trị của họ trong một cuốn sổ hoặc thư mục, cùng với hồ sơ y tế của họ. Bằng cách này, những chìa khóa quan trọng về điều trị của bạn sẽ luôn ở cùng một nơi.
Các loại thông tin sức khỏe trong tóm tắt điều trị
- Ngày bạn được chẩn đoán
- Loại ung thư bạn mắc phải
- Báo cáo giải phẫu bệnh mô tả chi tiết loại và giai đoạn ung thư
- Địa điểm và ngày của mỗi điều trị, chẳng hạn như chi tiết của tất cả các ca phẫu thuật; các vị trí và tổng số lượng xạ trị; và tên và liều hóa trị và tất cả các loại thuốc khác
- Báo cáo xét nghiệm chính, báo cáo x-quang, CTscan và báo cáo MRI
- Danh sách các dấu hiệu và triệu chứng cần theo dõi và có thể có của tác dụng dài hạn của điều trị
- Thông tin liên lạc của tất cả các chuyên gia y tế liên quan đến việc điều trị của bạn
- Bất kỳ vấn đề nào xảy ra trong hoặc sau khi điều trị
- Bất kỳ sự chăm sóc hỗ trợ nào bạn nhận được trong quá trình điều trị (như thuốc trị trầm cảm hoặc lo âu, hỗ trợ cảm xúc và bổ sung dinh dưỡng)
Nhiều người sống sót sau ung thư nói rằng tham gia vào việc chăm sóc theo dõi là cách tốt để họ lấy lại một số kiểm soát mà họ cảm thấy bị mất trong quá trình điều trị ung thư. Trở thành một đối tác tích cực với bác sĩ của bạn và yêu cầu sự giúp đỡ từ các thành viên khác trong nhóm chăm sóc sức khỏe là bước đầu tiên. Biết những gì mong đợi sau khi điều trị ung thư có thể giúp bạn và gia đình lập kế hoạch, thay đổi lối sống và đưa ra các quyết định quan trọng về tương lai.
Các hướng dẫn cho lối sống lành mạnh sau điều trị ung thư
Sau khi điều trị ung thư, nhiều người sống sót muốn tìm cách giảm nguy cơ ung thư quay trở lại. Một số lo lắng rằng cách họ ăn, căng thẳng trong cuộc sống hoặc tiếp xúc với hóa chất có thể khiến họ có nguy cơ tái phát. Những người sống sót sau ung thư nhận thấy rằng đây là thời điểm họ có cái nhìn tốt về cách họ chăm sóc bản thân và cách họ có thể sống một cuộc sống lành mạnh hơn.
Hỏi bác sĩ của bạn về việc phát triển một kế hoạch chăm sóc người sống sót bao gồm các cách bạn có thể chăm sóc các nhu cầu về thể chất, cảm xúc, xã hội và tinh thần của bạn. Nếu bạn thấy rằng thật khó để nói về những vấn đề này, có thể hữu ích khi biết rằng bạn càng làm điều đó, nó càng trở nên dễ dàng hơn. Bác sĩ cũng có thể đề nghị một thành viên khác trong nhóm chăm sóc sức khỏe để bạn nói chuyện về sức khỏe, chẳng hạn như nhân viên xã hội, chuyên gia dinh dưỡng, thành viên giáo sĩ hoặc y tá.
Một số lời khuyên chung cho tất cả những người sống sót sau ung thư bao gồm:
Từ bỏ hút thuốc. Hút thuốc sau khi điều trị ung thư có thể làm tăng khả năng bị ung thư ở cùng hoặc một vị trí khác.
Cắt giảm bao nhiêu rượu bạn uống. Uống rượu làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư.
Duy trì cân nặng khỏe mạnh. Ăn uống tốt và duy trì hoạt động có thể giúp bạn đạt được cân nặng khỏe mạnh và luôn ở đó. Ăn uống tốt. Một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng là rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể. Điều này bao gồm ăn trái cây, rau, ngũ cốc và protein. Nói chuyện với bác sĩ của bạn hoặc một chuyên gia dinh dưỡng để tìm hiểu về bất kỳ nhu cầu chế độ ăn uống đặc biệt mà bạn có thể có. Bạn cũng có thể hỏi liệu bạn có nên nói chuyện với chuyên gia dinh dưỡng để được hướng dẫn về chế độ ăn uống lành mạnh.
Ăn lành mạnh. Một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng là rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể. Điều này bao gồm ăn trái cây, rau, ngũ cốc và protein. Nói chuyện với bác sĩ của bạn hoặc một chuyên gia dinh dưỡng để tìm hiểu về bất kỳ nhu cầu chế độ ăn uống đặc biệt mà bạn có thể có. Bạn cũng có thể hỏi liệu bạn có nên nói chuyện với chuyên gia dinh dưỡng để được hướng dẫn về chế độ ăn uống lành mạnh.
Tập thể dục và duy trì hoạt động. Nghiên cứu cho thấy duy trì hoạt động sau ung thư có thể giúp giảm nguy cơ tái phát và dẫn đến sống sót lâu hơn. Ngoài ra, tập thể dục vừa phải (đi bộ, đi xe đạp, bơi lội) trong khoảng 30 phút mỗi lần hoặc gần như mỗi ngày có thể:
- Giảm lo lắng và trầm cảm
- Cải thiện tâm trạng và tăng cường lòng tự trọng
- Giảm mệt mỏi, buồn nôn, đau và tiêu chảy
Điều quan trọng là bắt đầu một chương trình tập thể dục từ từ và tăng hoạt động theo thời gian. Một số người có thể cần phải chăm sóc đặc biệt trong việc tập thể dục. Nói chuyện với bác sĩ của bạn trước khi bạn bắt đầu bất kỳ chương trình tập thể dục, và làm việc với bác sĩ hoặc chuyên gia (chẳng hạn như một nhà trị liệu vật lý) nếu cần thiết. Nếu bạn cần nằm trên giường trong quá trình hồi phục, thậm chí thực hiện các hoạt động nhỏ cũng có thể giúp ích. Duỗi hoặc di chuyển cánh tay hoặc chân của bạn có thể giúp bạn linh hoạt, và giảm căng cơ.
Tài liệu tham khảo
Follow Care after Cancer Treatment