Đề kháng của da – Cơ chế đặc biệt của hệ miễn dịch giúp bảo vệ cơ thể

Đề kháng của da là thành phần quan trọng của hệ miễn dịch, là lá chắn đầu tiên giúp bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của các tác nhân gây hại. Thế nhưng, hiện phần lớn người Việt vẫn chưa thật sự hiểu rõ về cơ chế hoạt động của lớp “áo giáp” đặc biệt này.

Da là nơi tiếp xúc đầu tiên với các tác nhân gây hại như môi trường ô nhiễm, khói bụi, hóa chất… Không những vậy, đây còn là nơi trú ngụ lý tưởng của cả một binh đoàn vi khuẩn hùng hậu. Để ngăn không cho những vi khuẩn gây hại này xâm nhập vào cơ thể, làn da của chúng ta đã được trang bị một “bộ máy” hoạt động liên tục có tên gọi đề kháng da, hiểu như chức năng đề kháng tự nhiên của da trong hệ miễn dịch.

Đề kháng của da – Áo giáp kiên cố bảo vệ cơ thể khỏi vi sinh vật gây hại

Miễn dịch – đề kháng là một cơ chế bảo vệ đặc biệt của cơ thể để chống lại sự xâm nhập của các tác nhân gây hại. Hệ miễn dịch của cơ thể được phân thành 2 loại:

• Miễn dịch thích nghi: Xuất hiện sau khi cơ thể tiếp xúc với vi sinh vật. Khi cơ thể bị vi sinh vật tấn công, hệ miễn dịch sẽ “ghi nhớ” và sản sinh ra các kháng thể để chống lại sự tấn công của chúng ở lần sau một cách nhanh chóng và mạnh mẽ
• Miễn dịch bẩm sinh: Bao gồm các tế bào miễn dịch, các thành phần cấu trúc và các chất sẵn có trong thể dịch, sẵn sàng chiến đấu với tác nhân gây bệnh ngay lập tức khi chúng tấn công. Trong đó, da là cơ quan cấu trúc ngoài cùng, chiếm diện tích lớn nhất của cơ thể, do đó da được mệnh danh là lớp “áo giáp” đầu tiên của hệ miễn dịch bẩm sinh. Ngoài ra, da còn có vai trò liên kết giữa hệ miễn dịch bẩm sinh và hệ miễn dịch thích nghi, giúp hoạt hóa các cơ chế miễn dịch đặc hiệu chống lại tác nhân gây bệnh.

Cũng giống như bao bộ phận khác trên cơ thể, da cũng có khả năng đề kháng tự nhiên hay còn gọi là đề kháng da để chống lại sự xâm nhập của các tác nhân gây hại và binh đoàn vi khuẩn đang cư ngụ ở lớp thượng bì của da.

Mặc dù da là cơ quan dễ thấy nhất trên cơ thể người nhưng đề kháng da lại hoạt động vô hình. Chính vì vậy, không phải ai cũng hiểu rõ về cơ chế hoạt động của chức năng này. Mặc dù đề kháng da có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể nhưng ở Việt Nam, chức năng đề kháng của da này chỉ mới được quan tâm trong thời gian gần đây. Trước đó, đa số các nghiên cứu đề kháng da chỉ chủ yếu cung cấp thông tin về da chứ chưa đề cập đến tác dụng chống lại các tác nhân gây hại, đặc biệt là vi khuẩn gây bệnh.

Đề kháng của da hoạt động như thế nào để bảo vệ cơ thể?

Nhìn bề ngoài, bạn có thể cảm thấy da như một lớp vải mềm mịn, bền dai bao phủ lấy toàn bộ cơ thể. Thế nhưng, thực tế, ẩn sau sự mềm mại, mịn màng ấy là một bức tường cực kỳ kiên cố. Da có cấu trúc gồm ba lớp: thượng bì, trung bì và hạ bì. Chức năng đề kháng da đã có mặt ngay từ lớp thượng bì và được cấu thành bởi 3 lớp hàng rào:

• Hàng rào vật lý: Gồm các sợi keratin của tế bào sừng liên kết chặt chẽ với nhau, giúp kháng lại sự ăn mòn của men tiêu protein do vi khuẩn tiết ra. Ngoài ra, lớp lipid xen kẽ giữa các tế bào sừng còn giúp ngăn chặn sự xâm nhập của các vi sinh vật gây bệnh.
• Hàng rào hóa học: Gồm các chất kháng khuẩn như antimicrobial peptides (AMPs), antimicrobial lipids (AMLs) được sản xuất bởi các tuyến bã nhờn và các tế bào sừng, giúp ức chế một số loại vi khuẩn và tạo điều kiện cho các tế bào miễn dịch bẩm sinh tại da hoạt động tối ưu để chống lại vi khuẩn gây hại.
• Hàng rào sinh học: Là hệ vi sinh thường trú trên da một cách cân bằng. Chúng sẽ chống lại các vi khuẩn gây bệnh bằng cách kích hoạt hệ miễn dịch và bài tiết các chất để ức chế sự định cư và phát triển của các chủng vi sinh có hại.

Bất kì loại vi khuẩn nào tấn công cơ thể đều phải đối mặt với 3 lớp hàng rào kiên cố nói trên của đề kháng da. Vì thế, việc tăng cường sức đề kháng của da là cách đơn giản nhất để bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc bệnh.

Làm thế nào để phát huy tối đa công suất của “bộ máy” đề kháng da?

Mặc dù được mệnh danh là lớp áo giáp vững chắc có thể đánh bật hàng triệu loại vi khuẩn gây hại nhưng đề kháng da cũng rất dễ bị “lung lay” do thế cân bằng của hệ vi sinh vật trên da bị biến động. Các tế bào tạo nên hàng rào vật lý và các chất kháng khuẩn tự nhiên cũng rất dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân gây hại như ô nhiễm, hóa chất, bụi bẩn… và những thói quen xấu hàng ngày như hút thuốc, uống rượu, bia…. Từ đó, khả năng đề kháng của da sẽ dễ bị tổn thương.

Một khi sức đề kháng của da bị suy giảm, da của bạn sẽ rất dễ bị tấn công bởi các tác nhân bên ngoài như khói bụi, hóa chất… Không những vậy, “binh đoàn” vi sinh vật gây hại sẽ “tận dụng” cơ hội này để đóng quân trên da, rồi sinh sôi nảy nở và tấn công cơ thể chúng ta. Điều này khiến chúng ta bị một số căn bệnh phổ biến như cảm, cúm, nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu chảy… nguy hiểm hơn có thể dẫn đến nhiễm trùng máu và các hệ lụy của nhiễm trùng như viêm khớp, thấp tim….

Chính vì vậy, mỗi người cần phải quan tâm hơn đến sức đề kháng da của mình, tương tự như việc chăm sóc sức đề kháng cho cơ thể. Để tăng cường sức đề kháng của da, bạn có thể làm theo một số bí quyết sau:

• Xây dựng một chế độ ăn giàu dinh dưỡng, ăn nhiều rau xanh, trái cây
• Uống đủ nước
• Duy trì một lối sống lành mạnh, không hút thuốc, uống rượu, bia, không làm việc quá sức
• Tập thể dục thường xuyên và đúng mức

Ngoài việc duy trì một lối sống khoa học và lành mạnh, để tăng cường sức đề kháng da, bạn nên chú ý đến việc vệ sinh cơ thể đúng cách bằng một sản phẩm chăm sóc da phù hợp để làm sạch bụi bẩn, hạn chế sự phát triển quá mức của các vi sinh vật gây bệnh trên da mà không làm tổn thương đến khả năng đề kháng của da.

Thông tin thêm cho bạn

Ngoài việc duy trì một lối sống lạc quan, để tăng cường sức đề kháng da, chúng ta nên chú ý nhiều đến việc vệ sinh cơ thể đúng cách bằng một sản phẩm chăm sóc da phù hợp để làm sạch bụi bẩn, hạn chế sự phát triển quá mức của các vi khuẩn gây bệnh trên da mà không làm tổn thương đến khả năng đề kháng của da.

Bạn có thể quan tâm đến chủ đề:

• Đề kháng da là gì? Vì sao nó lại vô cùng quan trọng với chúng ta?
• 3 lý do giúp ion bạc trở thành yếu tố không thể thiếu trong các sản phẩm chăm sóc da
• Điểm danh 10 bệnh nhiễm trùng da do vi khuẩn thường gặp