Tìm hiểu chung
Suy giảm nhận thức nhẹ là gì?
Suy giảm nhận thức nhẹ là giai đoạn trung gian giữa suy giảm nhận thức dự kiến do lão hóa tự nhiên và suy giảm nhận thức nghiêm trọng của chứng mất trí nhớ. Nó có thể liên quan nhiều đến các vấn đề với bộ nhớ, ngôn ngữ, tư duy và phán đoán hơn những thay đổi thông thường theo tuổi.
Nếu bạn có suy giảm nhận thức nhẹ, bạn có thể nhận thấy trí nhớ của bạn hoặc chức năng tinh thần bị “trượt mất”. Gia đình và bạn bè cũng có thể nhận thấy sự thay đổi. Nhưng nói chung những thay đổi này không đủ nghiêm trọng để gây nên những ảnh hưởng lớn cho cuộc sống hàng ngày và các hoạt động bình thường của bạn.
Thiểu năng trí tuệ nhẹ có thể làm tăng nguy cơ phát triển mất trí nhớ, gây ra do bệnh Alzheimer hoặc các tình trạng thần kinh khác. Tuy nhiên, một số người bị suy giảm nhận thức nhẹ không bao giờ bị nặng hơn, và một vài người cuối cùng cải thiện tốt hơn.
Mức độ phổ biến của suy giảm nhận thức nhẹ
Thiểu năng trí tuệ nhẹ là bệnh phổ biến. Hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.
Triệu chứng
Những dấu hiệu và triệu chứng của suy giảm nhận thức nhẹ
Các triệu chứng phổ biến của suy giảm nhận thức nhẹ là:
- Bạn quên thường xuyên hơn.
- Bạn quên các sự kiện quan trọng như các cuộc hẹn hoặc các hoạt động xã hội.
- Bạn mất mạch suy nghĩ hoặc chủ đề của cuộc hội thoại, sách hay phim ảnh.
- Bạn cảm thấy ngày càng hoang mang với việc ra quyết định, lập kế hoạch các bước để hoàn thành một công việc hoặc giải thích hướng dẫn.
- Bạn bắt đầu gặp khó khăn khi tìm đường xung quanh một môi trường quen thuộc.
- Bạn trở nên bốc đồng hơn hoặc khả năng đánh giá kém đi.
- Gia đình và bạn bè nhận ra những thay đổi này.
- Trầm cảm.
- Khó chịu và hung hăng.
- Lo lắng.
- Thờ ơ.
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau, vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.
Nguyên nhân
Nguyên nhân nào gây ra suy giảm nhận thức nhẹ?
Không có một nguyên nhân duy nhất gây suy giảm nhận thức nhẹ, cũng không có một biểu hiện duy nhất của rối loạn này. Các triệu chứng của suy giảm nhận thức nhẹ có thể duy trì ổn định trong nhiều năm, tiến triển thành bệnh Alzheimer hoặc một loại bệnh mất trí nhớ, hoặc cải thiện theo thời gian.
Bằng chứng hiện tại cho thấy rằng suy giảm nhận thức nhẹ thường phát sinh từ một thay đổi tương tự trong não tìm thấy trong bệnh Alzheimer hoặc các chứng mất trí khác ở mức độ nhẹ hơn. Một số thay đổi đã được xác định trong các nghiên cứu khám nghiệm tử thi của người bị suy giảm nhận thức nhẹ. Những thay đổi này bao gồm:
- Khối protein beta-amyloid bất thường (mảng) và các cục protein cực nhỏ dạng vi sợi trong bệnh Alzheimer (đám rối)
- Thể Lewy, đó là các cục protein cực nhỏ liên quan đến bệnh Parkinson, mất trí nhớ thể Lewy và một số trường hợp bệnh Alzheimer
- Các đột quỵ nhỏ hoặc giảm lưu lượng máu đi qua mạch máu não
Chụp hình ảnh não cho thấy những thay đổi sau đây có thể liên quan đến suy giảm nhận thức nhẹ:
- Vùng hippocampus teo lại, một vùng não quan trọng đối với bộ nhớ
- Không gian chứa dịch não tủy nở rộng
- Giảm sử dụng glucose, là nguồn năng lượng chính cho các tế bào, ở các vùng não quan trọng.
Nguy cơ mắc phải
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ bị suy giảm nhận thức nhẹ?
Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây suy giảm nhận thức nhẹ như:
- Tuổi cao
- Mang một gen được gọi là APOE-e4, liên quan đến bệnh Alzheimer, mặc dù có gen này không nhất thiết là bạn sẽ bị suy giảm nhận thức
- Bệnh tiểu đường
- Hút thuốc lá
- Huyết áp cao
- Cholesterol cao
- Trầm cảm
- Ít tập thể dục
- Ít tham gia các hoạt động tinh thần hoặc xã hội
Chẩn đoán & Điều trị
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán suy giảm nhận thức nhẹ?
Suy giảm nhận thức nhẹ là một chẩn đoán “lâm sàng” dựa trên sự đánh giá chuyên môn của bác sĩ về nguyên nhân gây ra các triệu chứng ở bệnh nhân. Nếu bác sĩ gặp khó khăn khi chẩn đoán xác định và tìm nguyên nhân gây ra suy giảm nhận thức nhẹ, kiểm tra các chỉ số sinh học như chụp hình ảnh não và xét nghiệm dịch não tủy có thể được thực hiện để xác định nếu bệnh nhân có suy giảm nhận thức nhẹ do Alzheimer.
Kiểm tra sức khỏe toàn diện cho suy giảm nhận thức nhẹ bao gồm các yếu tố chính sau:
- Bệnh sử chi tiết giúp bác sĩ ghi lại các triệu chứng hiện tại, bệnh tật và các tình trạng bệnh lý trước đây cùng với tiền sử gia đình về các vấn đề đáng kể liên quan đến bộ nhớ hoặc mất trí nhớ.
- Đánh giá khả năng độc lập và các hoạt động hàng ngày, trong đó tập trung vào các thay đổi so với khả năng thông thường của họ.
- Thu thập thông tin từ thành viên trong gia đình hoặc bạn bè tin cậy để bổ sung đánh giá các chức năng thay đổi.
- Đánh giá tình trạng tâm thần qua sử dụng các bài kiểm tra ngắn gọn được thiết kế để đánh giá bộ nhớ, lên kế hoạch, khả năng đánh giá, khả năng hiểu thông tin qua hình ảnh và các kỹ năng tư duy quan trọng khác.
- Khám thần kinh để đánh giá chức năng của dây thần kinh, các phản xạ, chuyển động, phối hợp, cân bằng và các giác quan.
- Đánh giá tâm trạng để phát hiện trầm cảm; các triệu chứng có thể liên quan đến bộ nhớ hoặc cảm giác “mù mịt”. Trầm cảm là bệnh phổ biến và đặc biệt hay gặp ở người cao tuổi.
- Xét nghiệm máu và hình ảnh cấu trúc não.
Nếu khám tổng quát không cho thấy hình ảnh lâm sàng rõ ràng, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm bệnh học thần kinh, trong đó bao gồm một loạt các bài kiểm tra viết hoặc bằng máy tính để đánh giá các kỹ năng tư duy cụ thể.
Những phương pháp nào dùng để điều trị suy giảm nhận thức nhẹ?
Hiện nay, không có thuốc hoặc phương pháp điều trị cho suy giảm nhận thức nhẹ. Tuy nhiên, vẫn có nhiều hoạt động nghiên cứa trên lĩnh vực này. Nghiên cứu lâm sàng đang được tiến hành để làm sáng tỏ thêm các rối loạn và tìm các phương pháp điều trị nhằm cải thiện triệu chứng, ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự tiến triển đến bệnh mất trí nhớ.
Thuốc dùng cho bệnh Alzheimer
Bác sĩ đôi khi chỉ định chất ức chế cholinesterase, một loại thuốc trị bệnh Alzheimer, cho những người bị suy giảm nhận thức nhẹ có triệu chứng chính là mất trí nhớ. Tuy nhiên, các chất ức chế men cholinesterase không được khuyến khích điều trị thường xuyên cho suy giảm nhận thức nhẹ.
Xử lý các tình trạng khác có thể ảnh hưởng đến chức năng tâm thần
Các tình trạng thông thường khác ngoài suy giảm nhận thức nhẹ có thể làm cho bạn cảm thấy hay quên hoặc kém nhạy bén hơn bình thường. Xử lý những tình trạng này có thể giúp cải thiện trí nhớ của bạn và chức năng tâm thần nói chung. Các tình trạng có thể ảnh hưởng đến bộ nhớ bao gồm:
- Cao huyết áp. Những người bị suy giảm nhận thức nhẹ nhiều khả năng có vấn đề với các mạch máu não. Huyết áp cao có thể làm trầm trọng thêm những vấn đề này và gây khó nhớ. Bác sĩ sẽ theo dõi huyết áp của bạn và hướng dẫn các bước để giảm huyết áp nếu nó quá cao.
- Phiền muộn. Khi bạn đang chán nản, bạn thường cảm thấy hay quên và tinh thần “mờ mịt”. Trầm cảm là phổ biến ở những người bị suy giảm nhận thức nhẹ. Điều trị trầm cảm có thể giúp cải thiện trí nhớ và giúp bạn dễ dàng đối phó với những thay đổi trong cuộc sống.
- Chứng ngưng thở lúc ngủ. Trong tình trạng này, hơi thở của bạn nhiều lần ngừng lại và bắt đầu trong khi bạn đang ngủ, làm bạn khó có thể có một giấc ngủ ngon. Ngưng thở lúc ngủ có thể làm cho bạn cảm thấy quá mệt mỏi vào ban ngày, hay quên và không thể tập trung. Điều trị có thể cải thiện các triệu chứng này và khôi phục sự tỉnh táo.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của suy giảm nhận thức nhẹ?
Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với suy giảm nhận thức nhẹ:
- Tập thể dục đều đặn sẽ có lợi cho sức khỏe tim mạch và cũng có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm suy giảm nhận thức.
- Một chế độ ăn ít chất béo, giàu trái cây và rau quả không chỉ là lựa chọn tốt cho tim mà còn có thể giúp bảo vệ sức khỏe tinh thần.
- Axit béo omega-3 tốt cho tim. Hầu hết các nghiên cứu cũng cho thấy các lợi ích cho sức khỏe tinh thần khi tiêu thụ cá như một thước đo cho lượng axit béo omega-3 ăn vào.
- Kích thích trí tuệ có thể ngăn chặn suy giảm nhận thức. Các nghiên cứu đã cho thấy sử dụng máy tính, chơi game, đọc sách và các hoạt động trí tuệ khác có thể giúp duy trì chức năng và ngăn ngừa suy giảm nhận thức.
- Tham gia các hoạt động xã hội có thể làm cho cuộc sống thỏa mãn hơn, giúp duy trì chức năng tinh thần và làm chậm lại quá trình suy giảm trí tuệ.
- Rèn luyện trí nhớ và tư duy có thể giúp cải thiện chức năng của bạn.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.
Chúng tôi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.