Phương pháp tránh thai tự nhiên

Thế nào là tránh thai tự nhiên?

Tránh thai tự nhiên là phòng tránh thai dựa trên thời điểm quan hệ tình dục theo chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ. Đây không phải là một phương pháp đơn lẻ mà gồm nhiều phương pháp khác nhau.

Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự thành công hay thất bại của phương pháp tránh thai tự nhiên?

Sự thành công hay thất bại của những phương pháp tránh thai tự nhiên phụ thuộc vào khả năng của bạn trong việc:

• Nhận biết những dấu hiệu của sự rụng trứng sắp xảy ra.
• Không được quan hệ tình dục trong khoảng thời gian dễ thụ thai, hoặc sử dụng những phương pháp khác trong khoảng thời gian này, ví dụ như dùng bao cao su,…

Hiệu quả của phương pháp tránh thai tự nhiên trong phòng tránh thai như thế nào?

Phương pháp tránh thai tự nhiên không hiệu quả như những phương pháp tránh thai khác. Cứ 4 phụ nữ sử dụng phương pháp này thì có 1 phụ nữ mang thai. Do đó, phương pháp này không thích hợp đối với:

• Phụ nữ không nên mang thai do tình trạng sức khỏe.
• Phụ nữ chu kỳ kinh nguyệt không đều (do khó biết được khi nào là giai đoạn dễ thụ thai).
• Phụ nữ có chảy máu bất thường, viêm âm đạo, viêm cổ tử cung (những tình trạng này làm cho phương pháp theo dõi dịch nhầy không đáng tin cậy).
• Phụ nữ đang được điều trị một số thuốc nhất định (như thuốc kháng sinh, thuốc điều trị bệnh tuyến giáp, thuốc kháng histamin) do những thuốc này có thể làm thay đổi sự tiết dịch tự nhiên của âm đạo, làm khó nhận biết những dấu hiệu dịch nhầy lúc sắp rụng trứng.
• Phụ nữ mắc một số vấn đề sức khỏe nhất định mà không liên quan đến khả năng sinh sản, như bị sốt sẽ làm thay đổi nhiệt độ nền cơ thể.

Sự rụng trứng xảy ra khi nào?

Đa số phụ nữ, sự rụng trứng xảy ra khoảng 2 tuần trước ngày hành kinh dự kiến. Trứng sau khi rụng, vẫn có khả năng thụ thai trong vòng 24 giờ. Tinh trùng có thể sống trong cơ thể phụ nữ 3 ngày hoặc hơn.

Tránh thai tự nhiên có những loại nào?

Tránh thai tự nhiên có 5 phương pháp:

• Phương pháp theo dõi nhiệt độ cơ thể.
• Phương pháp theo dõi dịch nhầy cổ tử cung (dịch nhầy rụng trứng).
• Phương pháp nhiệt-chứng (symptothermal method).
• Phương pháp theo dõi lịch.
• Mất kinh do tạo sữa (khi cho con bú).

Phương pháp theo dõi nhiệt độ cơ thể là gì?

Phương pháp theo dõi nhiệt độ cơ thể dựa trên việc hầu hết phụ nữ sẽ có sự tăng nhẹ nhiệt độ cơ thể ngay sau khi sự rụng trứng xảy ra. Phụ nữ áp dụng phương pháp này phải theo dõi và ghi lại nhiệt độ cơ thể mỗi buổi sáng trước khi rời khỏi giường. Bằng cách này, họ có thể phát hiện thời điểm nhiệt độ cơ thể tăng, là dấu hiệu của sự rụng trứng vừa xảy ra. Để thực hiện phương pháp này, người phụ nữ phải ghi lại nhiệt độ cơ thể hằng ngày. Nhiệt độ cơ thể có thể bị ảnh hưởng bởi sốt, ngủ không ngon giấc, hoặc lịch làm việc thay đổi. Cặp vợ chồng sử dụng phương pháp này không được quan hệ tình dục trong khoảng thời gian từ lúc kết thúc hành kinh cho đến sau thời điểm tăng nhiệt độ 3 ngày (sau rụng trứng 3 ngày).

Hình ảnh minh họa: bảng theo dõi nhiệt độ cơ thể

Phương pháp theo dõi dịch nhầy cổ tử cung (dịch nhầy rụng trứng) là gì?

Phương pháp theo dõi dịch nhầy cổ tử cung là phương pháp theo dõi những thay đổi về tính chất và số lượng dịch nhầy được tiết ra ở cổ tử cung, qua đó học cách nhận biết những thay đổi về đặc điểm dịch nhầy quanh thời điểm rụng trứng. Để làm được điều này, người phụ nữ phải theo dõi thường xuyên đặc điểm dịch nhầy ở cửa âm đạo, và nhận biết được sự thay đổi.

Đa số phụ nữ, âm đạo sẽ có giai đoạn khô ráo ngắn ngay sau kết thúc kỳ kinh nguyệt. Sau đó sẽ xuất hiện dịch nhầy dính. Ngay trước khi rụng trứng dịch nhầy sẽ trở nên ướt và trơn. Ngày cuối cùng tiết dịch ướt này gọi là ngày đỉnh điểm, và thường trùng với thời điểm rụng trứng. Sau ngày này, dịch nhầy có thể trở nên dày dính trở lại hoặc mất đi, và cảm giác khô ráo trở lại.

Giai đoạn an toàn là 10 đến 11 ngày cuối chu kỳ, và những ngày khô ráo (nếu có) ngay sau khi kết thúc hành kinh. Giai đoạn dễ thụ thai (Là giai đoạn tránh quan hệ nếu muốn tránh thai) bắt đầu với những dấu hiệu đầu tiên của dịch nhầy và kéo dài đến 4 ngày sau ngày đỉnh điểm.

Phương pháp nhiệt chứng là gì?

Phương pháp nhiệt chứng là sự kết hợp giữa phương pháp theo dõi nhiệt độ cơ thể và phương pháp theo dõi sự rụng trứng. Bên cạnh việc theo dõi nhiệt độ cơ thể và tính chất, số lượng dịch nhầy cổ tử cung hàng ngày, thì người áp dụng phương pháp này còn cần phải kiểm tra những dấu hiệu khác của rụng trứng như:

• Đau hoặc co thắt vùng bụng.
• Nổi mụn.
• Thay đổi vị trí và độ cứng của cổ tử cung.

Phương pháp này đòi hỏi bạn không được có quan hệ tình dục từ ngày bạn chú ý thấy những dấu hiệu đầu tiên của giai đoạn dễ thụ thai (ra dịch nhầy hoặc ướt) cho đến 3 ngày sau thời điểm cơ thể tăng nhiệt độ, hoặc 4 ngày sau ngày đỉnh điểm tiết dịch ướt và trơn.

Phương pháp theo dõi lịch là gì?

Phương pháp theo dõi lịch còn được gọi là phương pháp theo dõi nhịp chu kỳ kinh nguyệt. Để thực hiện phương pháp này, người phụ nữ cần ghi chép lại các chu kỳ kinh nguyệt của mình trong vòng 6 tháng theo lịch. Sau đó, dựa vào lịch này, có thể tính toán giai đoạn dễ thụ thai.

Một chu kỳ kinh nguyệt được tính bắt đầu từ ngày đầu tiên hành kinh (ra máu) đến ngày đầu tiên hành kinh của chu kỳ tiếp theo. Một chu kỳ kinh nguyệt bình thường là 28 ngày, nhưng có thể dao động trong khoảng từ 23 đến 35 ngày. Ngày đầu tiên của giai đoạn dễ thụ thai được tính bằng cách lấy chu kỳ kinh nguyệt ngắn nhất trừ đi 18 (ví dụ chu kỳ kinh nguyệt ngắn nhất là 25 ngày, lấy 25 – 18 = 7, thì ngày đầu tiên của giai đoạn dễ thụ thai là ngày thứ 7 của chu kỳ kinh nguyệt). Tương tự, ngày cuối cùng của giai đoạn dễ thụ thai được tính bằng cách lấy chu kỳ kinh nguyệt dài nhất trừ đi 11. Để tránh có thai, thì cặp vợ chồng không quan hệ tình dục từ ngày đầu tiên đến ngày cuối cùng của giai đoạn dễ thụ thai.

Phương pháp mất kinh do tạo sữa là gì?

Mất kinh do tạo sữa nghĩa là người phụ nữ sẽ không có kinh nguyệt do những thay đổi về hóc-môn, xảy ra trong thời gian cho con bú. Sự rụng trứng và kinh nguyệt thường bị trì hoãn ở những phụ nữ đang cho con bú, xảy ra do sự gia tăng prolactin, là một loại hóc-môn giúp tạo sữa. Nếu một người phụ nữ không rụng trứng, thì không thể có thai.

Vì sao mất kinh do tạo sữa có thể được sử dụng như một phương pháp tránh thai?

Để áp dụng hiệu quả phương pháp này, đòi hỏi người phụ nữ phải cho con bú hoàn toàn bằng sữa mẹ. Khoảng cách giữa các lần cho bú không được quá 4 tiếng vào ban ngày, và 6 tiếng vào ban đêm. Đứa trẻ nên luôn luôn được cho bú theo nhu cầu. Nếu đứa trẻ càng được cho bú nhiều lần, mỗi lần bú càng lâu, thì khả năng mẹ xảy ra rụng trứng càng thấp. Mặc dù thỉnh thoảng cho bé bú thêm sữa ngoài là tốt, nhưng việc này sẽ làm giảm lượng hóc-môn tạo sữa. Do đó, làm cho sự rụng trứng dễ xảy ra. Phụ nữ sẽ bắt đầu rụng trứng trước khi có giai đoạn hành kinh, và nên biết rằng có thể mang thai trở lại.

Phương pháp này hiệu quả trong thời gian bao lâu?

Phương pháp này đạt hiệu quả cao nhất trong giai đoạn 6 tháng đầu khi cho con bú hoàn toàn bằng sữa mẹ.

Xem thêm bài Các biện pháp tránh thai nội tiết: cấy que, tiêm, đặt vòng và miếng dán của TS.BS. Tô Mai Xuân Hồng

Giải thích thuật ngữ

Viêm cổ tử cung: là tình trạng viêm xảy ra ở cổ tử cung.

Cổ tử cung: là phần cuối hẹp, nằm thấp hơn của tử cung, mở vào trong âm đạo.

Thụ thai: có khả năng mang thai.

Hóc-môn: là những chất được tiết ra bởi cơ thể để kiểm soát chức năng của nhiều cơ quan khác nhau.

Buồng trứng: gồm buồng trứng phải và trái, nằm 2 bên tử cung, phóng thích ra trứng (sự rụng trứng) và sản xuất hóc-môn.

Viêm âm đạo: là tình trạng viêm xảy ra ở âm đạo.

Tài liệu tham khảo

http://www.acog.org/Patients/FAQs/Fertility-Awareness-Rhythm-Method-Basal-Body-Temperature-Method-and-More