Cây sen là thảo dược gì?

Ở các nước Đông Á và Đông Nam Á, cây sen không chỉ mang lại vẻ đẹp thuần khiết cho quang cảnh mà còn được biết đến như một loại dược liệu y học cổ truyền có giá trị cũng như một nguồn nguyên liệu không thể thiếu trong ẩm thực.

Hoa sen cũng là tên gọi của quốc kỳ Ấn Độ và là biểu tượng cho sự thanh tịnh và thuần khiết của đạo Phật và đạo Hindu truyền thống. Cây sen thường mọc dưới nước, thân hình trụ còn gọi là ngó sen, lá sen mọc lên từ đây, có cuống dài và lá tỏa tròn.

Trên hoa có nhiều nhị màu vàng và các lá noãn rời gắn trên một đế hoa có hình nón còn được gọi là đài sen. Các lá noãn sau này sẽ phát triển thành hạt, trong mỗi hạt có 1 tâm sen màu xanh, có vị đắng còn gọi là chồi mầm. Các bộ phận của cây sen đều có giá trị trong dinh dưỡng hàng ngày và có thể dùng làm thuốc, cùng tìm hiểu kỹ hơn thông qua bài viết nhé.

Các loại sen phổ biến

Cây sen thuộc họ sen súng. Có tới hơn 100 loài cây sen. Tuy nhiên, loài cây sen phổ biến nhất là sen trắng đơn hoa, mỗi bông có khoảng 24 cánh. Các loài cây sen khác như sen kép, mỗi bông có thể có tới trên 100 cánh, thường có màu sắc hồng và đỏ.

Ở Việt Nam chỉ biết tới 2 loài cây sen thông dụng là hoa sen hồng và hoa sen trắng nhưng thực ra hoa sen còn có nhiều màu khác như đỏ, tím, vàng, xanh… và có hình dạng hoa khác nhau như hoa sen cung đình hay hoa sen thái hoặc hoa sen nhật.

♥ Sen Việt hồng giản dị, gần gũi được nhiều người ưa chuộng.

♥ Sen Việt trắng mang ý nghĩa thanh cao.

♥ Sen Cung Đình hồng nhỏ nhắn, dễ thương

♥ Sen Cung Đình trắng cũng là một loại hoa được vua chúa ngày xưa chọn tô điểm cung đình.

♥ Sen Thái còn được gọi sen Bách Diệp hay sen Quan Âm với hai màu trắng và hồng, đặc điểm nổi bật là có rất nhiều cánh nhỏ li ti bên trong.

♥ Sen Nhật là loại đắt nhất vì sự quý hiếm, khó nhân giống nhưng lại dễ chăm sóc, cũng có hai màu cho bạn lựa chọn.

Lợi ích sức khỏe của cây sen

Từ lâu, các bộ phận của cây sen đã được sử dụng trong y học cổ truyền để chữa nhiều bệnh hoặc được chế biến làm thức ăn tốt cho sức khỏe và có giá trị dinh dưỡng cao.

Một số nghiên cứu đã phát hiện nhiều lợi ích của sen.

• Lá sen: Lá sen bánh tẻ (không già, không non) tốt hơn lá non và lá già, có tác dụng an thần, dễ ngủ, giải nhiệt, giảm béo, trừ cảm nắng.

• Hoa sen: Hoa sen có tác dụng an thần, dễ ngủ, giải nhiệt. Khi bị mụn, lở loét, có thể dùng bên ngoài.

• Nhụy sen: Ngay cả nhụy của cây sen cũng có khả năng chữa bệnh, bạn có thể dùng nhụy sen đem sắc nước uống, có tác dụng chữa băng huyết, chảy máu cam, thổ huyết.

• Gương sen: Gương sen sau khi tách hạt, đem sấy khô, tán bột, pha nước uống có tác dụng tiêu khát, chữa đái ra máu, tiểu đường, cầm máu… Đông y gọi là liên phòng.

• Hạt sen: Hạt sen không chỉ là loại hạt giàu dinh dưỡng mà còn là vị thuốc Đông y có thể giúp bạn chữa nhiều bệnh. Hạt sen thơm, bùi, có chất đạm, can xi, sắt, phốt pho, chất béo… chữa mất ngủ, suy nhược, tỳ vị hư, bồi bổ cơ thể .

• Tâm sen: Bóc hạt sen tròn, tẽ đôi có tâm sen màu xanh, vị đắng có tác dụng chữa mất ngủ, trừ cảm nắng. Đông y gọi là liên tâm. Sau khi sấy khô tâm sen thì đem pha trà uống hàng ngày rất tốt.

• Ngó sen: Ngó sen có chứa nhiều chất khoáng và dinh dưỡng, ví dụ như vitamin C, các chất này rất quan trọng cho chức năng hàng ngày của cơ thể. Một trong những chất khoáng này là kali, chất giúp điều hòa huyết áp. Có nhiều cách làm gỏi ngó sen giúp bạn có những bữa ăn ngon miệng.

Các bài thuốc từ cây sen

Cây sen là một biểu tượng đẹp. Loài hoa này đã được sử dụng nhiều trong những bài thuốc dân gian, tuy nhiên các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu những tác dụng của cây sen để sử dụng trong điều trị bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc được chế biến đơn giản từ các bộ phận của cây sen, giúp bạn chữa được nhiều chứng bệnh.

1. Bài thuốc chữa bệnh mất ngủ

Chè hạt sen long nhãn

Món ăn này không chỉ ngon mà còn bổ dưỡng đồng thời giúp an thần và giải nhiệt, do đó rất tốt cho người lớn tuổi.

Nguyên liệu:

• 100g hạt sen tươi
• 300g long nhãn
• 400g đường cát.

Cách làm

• Bóc vỏ, bỏ hạt của 300g nhãn lồng, sau đó nhồi hạt sen vào bên trong ruột nhãn, thêm nước hầm thật nhừ rồi cho đường vừa ăn.

• Món này ăn nóng hoặc thêm đá đều rất bổ dưỡng và ngon miệng.

Ngoài ra, bạn có thể dùng dùng 6g – 12g tâm sen rang vàng sắc với 2 bát nước còn 1 bát, uống thay nước chè, dùng trong mùa hè để giải nhiệt trừ cảm nắng và giúp chữa mất ngủ.

2. Bài thuốc chữa bệnh tiêu chảy

Bao tử hầm hạt sen

Bao tử hầm hạt sen là món ăn bổ dưỡng, có tác dụng dưỡng tâm, ích thận, kiện tỳ. Nếu bạn là người lao động trí óc, thường xuyên gặp tình trạng căng thẳng thì nên ăn nhiều lần món này.

Nguyên liệu

• 1 cái bao tử heo (dạ dày)
• 100g hạt sen khô
• 1/2 củ gừng tươi
• 2 thìa cà phê rượu gạo
• 400ml nước lạnh
• Muối, bột ngọt

Cách làm

• Rửa sạch và để ráo bao tử. Sau đó, trụng bao tử vào nồi nước đang sôi khoảng 5 phút, vớt ra, ngâm ngay vào chậu nước đá lạnh để giúp bao tử vừa giòn vừa trắng.

• Nấu nước sôi có thêm chút muối cho bao tử vào hầm cho mềm.

• Vớt bao tử ra để ráo, xắt miếng nhỏ vừa ăn. Ướp chút bột ngọt, gừng xắt sợi và 3 muỗng cà phê muối trong khoảng 20 phút.

• Rửa thật sạch hạt sen và đổ vào nồi, cho nước ngập sâm sấp mặt, đun lửa to tới khi sôi, giảm bớt lửa để hầm.

• Liên tục châm thêm nước lạnh, đợi sôi lại, tiếp tục đổ nước lạnh vào cho đến khi hết lượng nước đã định (khoảng 400ml) để hạt sen mau nhừ và không bị nát.

• Khi hạt sen vừa nhừ, vặn lửa lớn cho nước thật sôi, đổ hỗn hợp bao tử đã ướp vào, cho thêm rượu gạo rồi chờ khoảng 3 phút thì tắt lửa ngay. Nêm gia vị lại cho vừa miệng rồi múc ra chén ăn nóng.

3. Bài thuốc chữa bệnh tiểu đường

• Gương sen: Bạn dùng gương sen đã bỏ hạt riêng để xé nhỏ, sấy giòn, tán bột ăn có tác dụng tiêu ứ, tiêu khát, cầm máu, trị băng huyết, đi tiểu ra máu, chữa bệnh tiểu đường rất công hiệu. Gương sen để càng lâu càng có tác dụng chữa bệnh tốt.

• Hạt sen: Hạt sen có tác dụng giảm đường trong máu, chữa trị bệnh tiểu đường rất tốt. Do đó, bạn có thể dùng hạt sen 20g, bèo cái 2 cây, gừng tươi 2 lát, nấu kỹ cùng một tô nước, cho người bệnh uống thay nước chè hàng ngày.

4. Bài thuốc điều trị bệnh béo phì

Các nghiên cứu hiện đại cho thấy, các chất trong lá sen có thể làm giảm cholesterol máu một cách rõ rệt, điều trị hội chứng rối loạn lipid máu và giảm béo. Hãy thử phương pháp giảm cân đơn giản với cháo và trà lá sen nhé.

Cháo lá sen

Món cháo này có công dụng thanh nhiệt, rất thích hợp trong điều kiện thời tiết nắng nóng. Ngoài ra, cháo lá sen đặc biệt tốt đối với những người béo phì, cao huyết áp, rối loạn lipid máu, viêm đường tiết niệu, rối loạn tiêu hóa do thấp nhiệt, phù thũng, người mắc một số chứng xuất huyết như chảy máu cam, băng huyết, lậu huyết, hoa mắt chóng mặt sau khi sinh con…

Nguyên liệu

• 100g gạo

• Đường trắng

• 1 tàu lá sen tươi

Cách 1

• Bạn vo sạch gạo rồi đem nấu thành cháo như bình thường

• Khi cháo sắp chín, bạn úp một tàu lá sen đã rửa sạch lên mặt nồi cháo

• Tiếp tục đun nhỏ lửa cho đến khi thấy cháo có màu lục nhạt thì bắc ra.

Cách 2

• Rửa sạch và thái vụn lá sen, sau đó sắc lấy nước (bỏ bã)

• Cho gạo vào chung và nấu nhừ thành cháo

• Chế thêm đường trắng, chia ăn vài lần trong ngày.

Nếu kiên trì với phương pháp này, bạn sẽ giảm cân hiệu quả và có vóc dáng thon gọn. Bạn có thể cho thêm đậu xanh để tăng tính thanh nhiệt giải độc. Cách làm là bạn sẽ ninh đậu trước, đến khi đậu xanh chín thì cho gạo và lá sen vào nấu thành cháo loãng, chế thêm đường vừa ăn là được. Ngoài ra, bạn có thể kết hợp với việc uống nước trà lá sen mỗi ngày.

Trà lá sen

Trà lá sen vừa giúp thanh nhiệt đồng thời có tác dụng giảm béo khá tốt. Đây có thể coi là loại thuốc giảm cân an toàn cho cả trẻ em lẫn người lớn nhờ tác dụng ức chế các tác nhân gây béo phì.

Nguyên liệu: 1 lá sen tươi hoặc khô

Cách làm

• Rửa sạch và thái nhỏ lá sen
• Hãm hoặc đun với 400 – 500ml nước trong khoảng 10 đến 20 phút

Mỗi sáng uống 1 ấm nước trà lá sen kết hợp ăn cháo lá sen sẽ giúp bạn giảm cân nhanh chóng và an toàn cho sức khỏe.

5. Bài thuốc chống lão hóa da

Hoa sen là một trong những loài hoa rất giàu axit linoleic cùng với các vitamin và khoáng chất, có khả năng loại bỏ các tế bào già cỗi và lưu thông khí huyết, giúp chống lão hóa da một cách hiệu quả.

Mặt nạ hoa sen

Nguyên liệu

• Cánh hoa sen
• Sữa tươi
• Dầu hạnh nhân

Cách làm

• Nghiền nhỏ cánh sen thành bột nhuyễn

• Thêm một ít sữa tươi và 2 thìa cà phê dầu hạnh nhân để tạo thành hỗn hợp sền sệt

• Đắp mặt nạ lên mặt khoảng 10–15 phút rồi rửa sạch

Đơn giản hơn, bạn có thể đun sôi nước với hoa sen rồi dùng để rửa mặt hàng ngày cũng rất tốt cho da mặt.

6. Bài thuốc giúp mẹ bầu an thai

Gà ác hầm hạt sen

Đây là món ăn có mùi vị thơm ngon, hấp dẫn lại vô cùng bổ dưỡng, đặc biệt thích hợp với mẹ bầu đang mang thai những tháng đầu và bị ốm nghén. Bạn có thể sử dụng gà bình thường thay vì gà ác, tuy nhiên thịt gà ác sẽ thơm ngon và bổ dưỡng hơn nhé.

Củ sen có tác dụng lợi tiểu, chữa viêm, làm thông đường tiết niệu. Bạn có thể tự làm cho mình món sinh tố củ sen, nước mía đơn giản rất tốt cho sức khỏe vào những ngày nắng nóng.

Sinh tố củ sen, nước mía

Nguyên liệu: 500g mía tươi, 500g củ sen tươi.

Cách làm

• Mía gọt vỏ, ép lấy nước.
• Củ sen gọt vỏ, cắt thành lát tròn mỏng.
• Cho nước mía và củ sen vào máy xay sinh tố xay uống 3 lần mỗi ngày.

Công dụng: Chữa viêm đường tiết niệu, tiểu ra máu, bí tiểu, tiểu từng giọt.

8. Bài thuốc điều hòa kinh nguyệt

Bình thường chu kỳ kinh nguyệt sẽ vào khoảng 25 đến 35 ngày, nếu bạn hành kinh trước 7 ngày thì món ăn ngon từ ngó sen sẽ giúp bạn điều hòa kinh nguyệt tốt hơn.

Ngó sen xào cần tây thịt lợn

Đây là món ăn đơn giản, dễ làm song lại vô cùng hiệu quả đối với người bị hành kinh đến sớm.

Nguyên liệu

• Thịt lợn nạc 100g
• Cần tây 100g
• Ngó sen 100g
• Dầu ăn, gia vị đầy đủ.

Cách làm

• Thịt lợn thái miếng mỏng, rau cần tây và ngó sen rửa sạch rồi cắt khúc vừa ăn.

• Cho dầu ăn vào chảo nóng già rồi bỏ hành đã băm nhuyễn vào phi thơm, cho thịt lợn, cần tây và ngó sen vào xào chín, bỏ ra đĩa ăn nóng.

9. Bài thuốc điều trị tăng huyết áp

Đây là bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh tăng huyết áp, phòng chống rối loạn nhịp tim được chế biến rất đơn giản.

Trà tâm sen

Nguyên liệu: 3g tâm sen

Cách làm: Cho tâm sen vào cốc, đổ nước sôi hãm 10 – 15 phút. Ngày uống 1 – 2 lần.

Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, tâm sen có tác dụng hạ huyết áp thông qua cơ chế làm giãn cơ trơn thành mạch máu và giảm trở lực huyết quản, phòng chống rối loạn nhịp tim, cải thiện tình trạng thiếu máu cơ tim nhờ khả năng làm giãn thành mạch máu, giảm lượng tiêu thụ oxy của cơ tim và cải thiện lưu lượng tuần hoàn động mạch vành.

Lưu ý: Không dùng tâm sen cho người bị huyết áp thấp. Cây sen có chứa alkaloid, có tác dụng an thần và cần được dùng đúng liều quy định. Nếu sử dụng quá liều sẽ gây nên các triệu chứng xấu như vã mồ hôi, rối loạn tim mạch, tụt huyết áp, lạnh chân tay… Có nhiều trường hợp không nên sử dụng hạt sen, do đó bạn cần dựa theo chỉ dẫn của bác sĩ trước khi dùng.

Bạn có thể thấy được rằng cây sen là một dược liệu quý với tất cả các bộ phận đều mang công dụng chữa bệnh nào đó. Tuy nhiên, bạn không nên lạm dụng mà cần cân nhắc kỹ liều lượng, xem xét đối tượng sử dụng là ai và tốt nhất là nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng dược liệu từ sen để chữa bệnh nhé.