Bệnh ái kỷ khác hoàn toàn với sự tự tin hoặc tính ích kỷ. Một người ái kỷ thực sự là người mắc chứng rối loạn nhân cách ái kỷ (NPD). Đây là một bệnh về tâm thần khá phổ biến trên toàn thế giới.
Không dễ dàng phát hiện ra một người bị ái kỷ, đặc biệt là khi bạn có mối quan hệ tình cảm với họ. Bài viết sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ 11 dấu hiệu dễ nhận biết nhất ở một bệnh nhân ái kỷ.
1. Họ trông rất quyến rũ ở cái nhìn đầu tiên
Chuyện tình yêu của hai bạn bắt đầu như trong cổ tích. Người ấy liên tục nhắn tin cho bạn để thể hiện tình cảm ngay trong khoảng thời gian đầu tiên. Các chuyên gia gọi đây là “ném bom tình yêu”. Thường là họ sẽ nói “bạn thật thông minh” hoặc “chúng ta thật hợp nhau” ngay từ cái chạm mặt đầu tiên.
“Người ái kỷ nghĩ rằng họ xứng đáng được ở bên những người đặc biệt và chỉ những người đặc biệt đó mới có thể đánh giá đúng họ”, Nedra Glover Tawwab – người sáng lập của Kaleidoscope Counselling ở Charlotte (Carolina), cho biết.
Nhà trị liệu Rebecca Weiler khuyên bạn: “Hãy cảnh giác nếu ai đó muốn đẩy nhanh mối quan hệ. Tình yêu thực sự phải được nuôi dưỡng thì mới có thể trưởng thành”.
2. Người bị bệnh ái kỷ sẽ luôn cố chứng minh sự tuyệt vời của mình
“Người bị rối loạn nhân cách ái kỷ thích nói về những thành tựu của họ và phóng đại nó lên. Họ làm vậy để cảm thấy thoải mái hơn và bản thân thông minh hơn những người khác”, nhà trị liệu tâm lý Jacklyn Krol cho biết.
Nhà tâm lý học lâm sàng, tiến sĩ Angela Grace bổ sung: “Những người mắc căn bệnh này thường phóng đại khả năng của bản thân để có được sự ngưỡng mộ từ người khác”.
3. Những lời khen của bạn là thứ họ cần
Người bị bệnh ái kỷ có vẻ cực kỳ tự tin và theo Tawaab, họ cũng khá thiếu lòng tự trọng.
Cô giải thích: “Họ cần rất nhiều lời khen ngợi, họ làm mọi cách để nhận được nhiều lời khen từ người yêu. Điều này cũng lý giải tại sao khi yêu một người bị rối loạn nhân cách ái kỷ, bạn sẽ thường xuyên được nghe những lời khen sáo rỗng. Họ khen để nhận lại được lời khen, không phải để công nhận bạn tốt đẹp ra sao”.
Các chuyên gia cho rằng người ái kỷ thường sử dụng người khác để nâng cao ý thức về giá trị bản thân. Tuy nhiên, sự thiếu lòng tự trọng khiến bản ngã của họ bị xem nhẹ, điều này lại càng làm tăng nhu cầu được khen ngợi của họ.
Sự khác biệt chính giữa những người tự tin và những người mắc chứng bệnh ái kỷ này là người ái kỷ cần người khác nâng họ lên hoặc họ sẽ tự nâng mình lên bằng cách đặt người khác xuống. Họ thậm chí sẽ tìm ra cách trừng phạt những ai không công nhận sự tuyệt vời của họ.
4. Người bị bệnh ái kỷ thường thiếu sự đồng cảm
Thiếu sự đồng cảm và khả năng cảm nhận cảm giác của người khác là một trong những đặc điểm nổi bật của bệnh nhân ái kỷ.
Chuyên gia Walfish nhận định: “Người mắc bệnh ái kỷ hầu như không quan tâm cảm xúc của người khác, không thể hiện sự đồng cảm. Đó cũng chính là lý do khiến hầu hết các mối quan hệ của họ chấm dứt, mặc dù họ vô cùng lãng mạn”.
Bạn có thể lầm tưởng rằng người yêu của mình chỉ vô tâm. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài cùng với sự khó chịu dữ dội mỗi khi bạn đòi hỏi sự quan tâm, đó là một trong những dấu hiệu cảnh báo bạn đang hẹn hò với người ái kỷ.
5. Họ không có nhiều mối quan hệ lâu dài
Hầu hết những người ái kỷ không có bạn thân lâu năm. Khi nghiên cứu sâu hơn về căn bệnh này, các chuyên gia dễ dàng nhận thấy bệnh nhân chỉ giữ được các mối quan hệ xã giao và những cuộc hẹn hò chóng vánh.
Yêu một người ái kỷ, bạn sẽ luôn cảm thấy không dành đủ thời gian cho họ. Thậm chí, bạn cảm thấy tội lỗi vì đã dành thời gian cho bạn bè. Các mối quan hệ xã hội của bạn vì thế cũng sẽ bị thu hẹp lại.
6. Người có bệnh ái kỷ sẽ liên tục lăng mạ bạn
Đột nhiên, mọi thứ bạn làm, từ những gì bạn mặc cho đến những người bạn gặp và những gì bạn xem trên tivi… đều là vấn đề đối với họ. “Họ gọi tên bạn, xúc phạm bạn và cho rằng đó chỉ là những lời nói đùa. Mục tiêu của họ là hạ thấp lòng tự trọng của người khác”, chuyên gia Peykar cho biết.
Không chỉ có vậy, những phản kháng của bạn chỉ càng khiến họ thích thú hơn. Theo WebMD, người bị rối loạn nhân cách ái kỷ rất thích các phản ứng. Điều đó chứng minh họ có khả năng ảnh hưởng đến cảm xúc của người khác.
Người ái kỷ có thói quen lăng mạ nhằm mục đích để bạn biết họ tốt đẹp hơn tất cả những người xung quanh, đặc biệt là tốt hơn bạn rất nhiều.
7. Người rối loạn nhân cách ái kỷ cũng là một kẻ lạm dụng tinh thần (gaslighting)
Gaslighting là một hình thức thao túng và lạm dụng tình cảm, nó cũng là dấu hiệu của sự ái kỷ. Những người mắc bệnh sẽ liên tục nói những lời dối trá trắng trợn, buộc tội sai cho người khác, thay trắng đổi đen và bóp méo cuộc sống của bạn.
Theo đó, bạn đang bị gaslighting nếu có các dấu hiệu sau đây:
- Không còn là chính mình
- Cảm thấy lo lắng và kém tự tin hơn
- Thường tự hỏi liệu mình có quá nhạy cảm không
- Cảm thấy như mọi thứ mình làm điều là sai trái
- Luôn nghĩ rằng tất cả vấn đề trong mối quan hệ là lỗi của mình
- Xin lỗi thường xuyên ngay cả những việc nhỏ nhặt
- Cảm giác có gì đó không đúng nhưng lại không thể xác định nó là gì
- Thường tự hỏi liệu phản ứng của mình với người yêu có phù hợp không
- Tự biện hộ cho các hành vi sai trái của người yêu
“Người bệnh ái kỷ chỉ cảm thấy mạnh mẽ khi được tôn thờ. Vì vậy, họ sử dụng các chiến thuật thao túng để khiến người khác nghi ngờ về bản thân”, theo ông Peykar.
8. Họ vẫn để mắt đến những đối tượng khác
Có hàng ngàn lý do mà ai đó đưa ra để không công khai một mối quan hệ. Có thể do họ rất đa tình hoặc cả hai bạn đều đồng ý với mối quan hệ mập mờ. Nhưng nếu người yêu của bạn có biểu hiện lăng nhăng một cách lộ liễu thì bạn cần phải lưu ý.
Một số người bị bệnh ái kỷ mong đợi bạn dành cho họ những quyền lợi của một người tình như các cử chỉ thân mật, sự quan tâm, tình dục nhưng họ vẫn đồng thời để mắt đến người khác – những người mà họ cho là vượt trội hơn bạn.
“Trên thực tế, bạn có thể nhận thấy rằng người ấy tán tỉnh hoặc nhìn người khác trước mặt bạn, gia đình và bạn bè của bạn”, nhà trị liệu April Kirkwood cho biết. April nói thêm: “Nếu bạn lên tiếng để đòi hỏi sự chung thủy, họ sẽ đưa ra các lý do để có thể đổ lỗi cho bạn (như việc bạn quá phiền toái) và mọi thứ vẫn không thay đổi. Nếu bạn im lặng, họ sẽ cho rằng bạn đáng bị như vậy”.
Những cam kết trong tình yêu có lợi cho bạn sẽ không tồn tại nếu bạn yêu một người bị rối loạn nhân cách ái kỷ.
9. Chưa bao giờ một người mắc bệnh ái kỷ nghĩ rằng phải xin lỗi ai đó
Thật bất khả thi nếu bạn muốn tranh luận với một người mắc bệnh ái kỷ. “Không có gì phải bàn cãi hay thỏa hiệp với một người ái kỷ, bởi vì họ luôn luôn đúng”, theo ông Tawwab. “Với họ, các cuộc tranh cãi chỉ nhằm mục đích dạy cho bạn những bài học nhớ đời”.
Bên cạnh đó, Weiler khuyên bạn nên tránh đàm phán và tranh luận với bệnh nhân ái kỷ. “Việc làm đó sẽ khiến cho bạn cảm thấy thật điên rồ. Sự kiểm soát và các cuộc chiến chỉ khiến cho người ái kỷ cảm thấy mạnh mẽ hơn. Bạn tốt nhất đừng chống trả họ”.
Bệnh ái kỷ khiến họ luôn nghĩ mình không bao giờ sai. Vì vậy, người ái kỷ không bao giờ nói xin lỗi. Cho dù đó là những tình huống họ rõ ràng có lỗi như đến trễ, hủy bỏ kế hoạch, nói dối… thì bạn cũng đừng mong đợi bất cứ hành động biết lỗi nào từ họ.
10. Người ái kỷ sẽ tỏ ra hoảng loạn khi bạn muốn chia tay
Khi bạn muốn chia tay, người bị rối loạn nhân cách ái kỷ sẽ rất hoảng loạn và ra sức níu kéo như thể họ yêu bạn rất nhiều. Thực ra là vì họ ghét các phép trừ, thứ họ muốn là giữ bạn ở lại và kiểm soát bạn.
Người bị bệnh ái kỷ lại là những người khá thông minh, những lời hứa hẹn được đưa ra và bạn đồng ý ở lại. Thế nhưng, chẳng bao lâu sao đâu lại vào đó. Người ái kỷ chưa và sẽ không bao giờ thực sự thay đổi. Hầu hết người mắc chứng bệnh này chỉ buông bỏ bạn khi họ đã tìm được mối quan hệ khác đáp ứng được nhu cầu của họ hơn.
11. Ngay sau khi bạn nói chia tay, họ bắt đầu đả kích bạn
“Nếu bạn khăng khăng muốn chia tay, người bị rối loạn nhân cách ái kỷ sẽ lên kế hoạch làm tổn thương bạn vì bạn đã dám bỏ rơi họ”, Peykar nói. “Họ cảm thấy bị xúc phạm nghiêm trọng đến nỗi nó khiến họ giận dữ và căm ghét đối với bất cứ ai đã phạm sai lầm với họ. Tất cả đều là lỗi của người khác, bao gồm cả việc chia tay”.
Vậy, chuyện gì sẽ xảy ra sau khi bạn nói chia tay với người bị bệnh ái kỷ? Họ sẽ bắt đầu nói xấu bạn hoặc ngay lập tức hẹn hò với người khác với mong muốn khiến bạn ghen tị. Đồng thời, đó cũng là hành động chữa lành cái tôi của họ. Họ cũng sẽ ly gián mối quan hệ của bạn với bạn bè.
Theo Tawwab: “Sĩ diện là tất cả đối với bệnh nhân ái kỷ, họ không cho phép ai can thiệp vào nó”.
Các chuyên gia cho biết, bạn không thể thay đổi một người mắc chứng bệnh ái kỷ hoặc làm cho họ hạnh phúc bằng cách yêu họ nhiều hơn. Không bao giờ là đủ đối với người ái kỷ. Điều tốt nhất bạn có thể làm với họ là giới thiệu một bác sĩ giỏi, sau đó dừng mối quan hệ này lại. Bạn cũng nên chặn các kênh liên lạc vì rất có thể họ sẽ làm phiền bạn.