Bệnh Parkinson là một rối loạn cấp cao của hệ thần kinh có ảnh hưởng đến vận động của bệnh nhân. Hiện nay đã có nhiều loại thuốc chuyên dùng để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh Parkinson.
Bệnh Parkinson không phát triển ngay mà bắt đầu bằng những biểu hiện rất nhỏ như bị run ở các chi, thường là ở bàn tay và ngón tay trước. Khi bệnh phát triển nặng sẽ gây ảnh hưởng đến vận động của cơ thể, khiến cơ thể nặng nề hơn. Với sự phát triển của y học như hiện nay, có rất nhiều loại thuốc đặc trị hoặc cả những loại thuốc thay thế được dùng trong quá trình điều trị bệnh Parkinson hiệu quả.
Các loại thuốc dùng để điều trị bệnh Parkinson
Thuốc sẽ giúp bạn kiểm soát các vấn đề khó khăn trong đi lại do bị run. Các thuốc này làm tăng hay thay thế chức năng của dopamine – một chất dẫn truyền thần kinh trong não. Những người mắc bệnh Parkinson thường có mật độ dopamine rất thấp. Tác dụng của thuốc sẽ giảm hoặc ít ổn định hơn sau một thời gian, tuy nhiên nhờ quá trình điều trị bệnh Parkinson mà các triệu chứng của bệnh vẫn sẽ nằm trong tầm kiểm soát. Đơn thuốc của bác sĩ có thể gồm:
Carbidopa-levodopa
Carbidopa-levodopa là thuốc chữa Parkinson hiệu quả nhất hiện nay. Đây là một chất hóa học tự nhiên có thể đi vào não của bạn và chuyển đổi thành dopamine.
Levodopa được kết hợp với carbidopa (Rytary, Sinemet) – một chất giúp levodopa không chuyển đổi sớm thành dopamine bên ngoài não và giảm các triệu chứng phụ như buồn nôn. Các tác dụng phụ này gồm buồn nôn và chóng mặt (tụt huyết áp khi ở tư thế đứng).
Sau nhiều năm nếu bệnh tình của bạn trở nặng thì tác dụng của levodopa sẽ ít ổn định hơn và dần biến mất. Một vài chuyển động không tự chủ (rối loạn vận động) sẽ xuất hiện sau khi uống liều levodopa mạnh hơn. Bác sĩ sẽ giảm liều thuốc hay giảm số lần uống thuốc để tránh các tình trạng này.
Duopa
Loại thuốc này được cho phép năm 2015 và là sự kết hợp của carbidopa và levodopa. Tuy nhiên, thuốc dùng bằng cách truyền thuốc dạng gel trực tiếp vào ruột.
Duopa dành cho những bệnh nhân ở giai đoạn sau của bệnh nhưng vẫn có phản ứng với carbidopa và levodopa nhưng các phản ứng này không ổn định. Vì thuốc này được truyền liên tục nên nồng độ thuốc trong máu luôn ổn định. Để đặt ống truyền, bệnh nhân sẽ phải làm một tiểu phẫu. Các nguy cơ khi đặt ống truyền bao gồm ống truyền bị rớt ra ngoài hay bị viêm bên truyền dịch.
Thuốc giả lập dopamine
Không giống như levodopa, thuốc này không tự chuyển hóa thành dopamine được mà nó chỉ thực hiện những chức năng giống dopamine trong não.
Thuốc giả lập dopamine không hiệu nghiệm như levodopa trong việc chữa trị các triệu chứng. Tuy nhiên, nó sẽ lưu lại trong cơ thể lâu hơn và có thể dùng chung với levodopa để điều chỉnh tính bất ổn của loại thuốc này.
Thuốc giả lập dopamine gồm pramipaxole (Mirapex), ropinirole (Requip) và rotigotine (mua theo vỉ có tên Neupro). Tiêm thuốc giả lập dopamine, apomorphine có tác dụng ngắn hạn sẽ giúp bạn giảm các triệu chứng nhanh chóng.
Các tác dụng phụ của thuốc tương tự như carbidopa-levidopa: bị ảo giác, buồn ngủ hay có các hành vi quá khích như ám ảnh tình dục, cá độ hay ăn uống vô độ. Nếu bạn uống các loại thuốc này và thấy mình có những hành vi không kiểm soát được thì hãy báo với bác sĩ nhé.
Chất ức chế MAO-B
Các chất ức chế MAO-B gồm selegiline (Eldepryl, Zelapar) và rasagiline (Azilect). Chúng giúp ngăn quá trình giảm dopamine trong não bằng cách ức chế enzyme tên monoamine oxidase B (MAO-B). Enzyme này chuyển hóa dopamine. Tác dụng phụ của cách này gồm buồn nôn hay mất ngủ. Khi dùng chung với carbidopa-levodopa, những thuốc này làm tăng nguy cơ bị ảo giác.
Các thuốc này thường không dùng chung với thuốc chống trầm cảm và thuốc giảm đau vì chúng có thể gây các phản ứng ít gặp nhưng rất nguy hiểm. Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi uống thêm bất kì thuốc nào chung với MAO-B.
Các chất ức chế catechol-o-methytransferase (COMT)
Entacapone (comtan) là thuốc tiêu biểu cho các chất ức chế này. Những thuốc này giúp kéo dài hiệu quả levodopa hơn một chút bằng cách chặn các enzyme phân giải dopamine.
Các tác dụng phụ gồm tăng nguy cơ bị các chuyển động không tự chủ (rối loạn vận động), táo bón. Tolcapone (Tasmar) cũng thuộc loại COMT nhưng ít khi được kê vì nó có thể làm hại gan nghiêm trọng.
Nhóm thuốc anticholinergic
Từ lâu các thuốc này được dùng để kiểm soát các cơn run của bệnh Parkinson. Các thuốc như benztropine (Cogentin) hay trihexyphenidyl đều rất dễ mua trên thị trường. Tuy nhiên, thuốc này cũng có nhiều tác dụng phụ như suy giảm trí nhớ, lẫn, ảo giác, táo bón, khô miệng và khó tiểu.
Amatadine
Có thể bác sĩ sẽ kê đơn chỉ có thuốc này để tạm thời giảm các triệu chứng nhẹ trong thời kì đầu của bệnh. Hay thuốc có thể dùng chung với carbidopa-levodopa trong các giai đoạn sau của bệnh để kiểm soát các rối loạn hoạt động do thuốc này gây ra. Tác dụng phụ của cách này gồm các vết tím trên da, sung khớp và bị ảo giác.
Các cách thay thế để điều trị bệnh Parkinson
Các loại thuốc thay thế có thể chữa Parkinson gồm:
- Coenzyme Q10: Các nghiên cứu đã chỉ ra một liều lớn coenzyme Q10 rất dễ mua mà lại mang lại lợi ích cho một số người trong giai đoạn đầu của bệnh Parkinson. Tuy nhiên, bạn cần uống loại thực phẩm bổ sung trên 16 tháng để thấy được công dụng.
- Mát-xa: Cách chữa này có khả năng làm giảm căng cơ và giúp bạn thư giãn hơn. Tuy nhiên, cách làm này không đảm bảo cho sức khỏe của bạn.
- Châm cứu: Khi châm cứu, thầy thuốc sẽ châm các kim vào một số điểm nhất định trên cơ thể để giảm đau.
- Tập thái cực quyền: Đây là một hình thức tập luyện cổ của Trung Quốc. Nó đòi hỏi các chuyển động chậm, mềm mại để tăng sự linh hoạt, cân bằng và sức mạnh của cơ bắp. Bài tập này cũng giúp tránh té ngã. Các bài tập thái cực quyền cũng được điều chỉnh để phù hợp với nhiều người ở mọi lứa tuổi và tình trạng sức khỏe. Một nghiên cứu chỉ ra thái cực quyền giúp giữ thăng bằng cho các bệnh nhân Parkinson tốt hơn so với các bài tập căng và kéo cơ.
- Yoga: Các tư thế căng cơ nhẹ nhàng sẽ làm tăng độ dẻo dai và thăng bằng của bạn. Bạn cũng có thể điều chỉnh các tư thế cho phù hợp với tình trạng cơ thể mình.
- Kĩ thuật Alexander: Cách này tập trung vào tư thế của các cơ, sự cân bằng và suy ngẫm về cách bạn dùng các cơ này. Nó có thể giúp giảm căng và đau cơ.
- Thiền: Bạn sẽ phải yên tĩnh để nhìn ngẫm lại và tập trung tâm trí vào một ý tưởng hay hình ảnh. Cách này có thể làm giảm căng thẳng và đau cũng như cải thiện tình trạng sức khỏe và tinh thần của bạn.
- Âm nhạc và nghệ thuật: Nhạc và nghệ thuật giúp bạn thư giãn. Nhạc giúp bệnh nhân Parkinson cải thiện bước đi và lời nói. Còn những môn nghệ thuật như vẽ hay làm gốm sẽ có ích cho tâm trạng và giúp bạn thư giãn.
- Nuôi thú cưng: Nuôi chó hay mèo sẽ tăng sự dẻo dai và chuyển động của bạn cũng như giúp bạn cải thiện tâm trạng. Phương pháp trị liệu động vật này sẽ giúp bạn cải thiện chất lượng cuộc sống rất tốt đấy.
Parkinson tuy không có cách phòng ngừa cụ thể nhưng bạn vẫn có thể tự bảo vệ mình bằng lối sống lành mạnh và tập thể dục đều đặn. Khi chọn đúng thuốc và có lối sống lành mạnh, việc điều trị bệnh Parkinson sẽ không còn quá khó khăn.