Cao huyết áp và kháng insulin là hai tình trạng có mối liên hệ gần gũi với nhau. Bệnh này thường khiến cho bệnh kia khó kiểm soát hơn ở hầu hết các bệnh nhân.
Nhiều năm qua, bác sĩ luôn khuyên các bệnh nhân bị cao huyết áp nên giảm tiêu thụ natri. Đối với những bệnh nhân nhạy cảm với muối (khoảng 50% số người bị cao huyết áp), đây thật sự là một lời khuyên hữu ích. Với họ, chỉ cần một lượng nhỏ muối cũng có thể gây tăng huyết áp. Tuy nhiên, natri không phải là yếu tố duy nhất trong chế độ ăn có tác động đến huyết áp.
Trường hợp kháng insulin
Insulin là một loại hormone thúc đẩy glucose và các chất dinh dưỡng khác thâm nhập vào các tế bào. Khi cơ thể thiếu insulin hoặc các tế bào kháng cự lại những cố gắng của insuline để đưa glucose vào, lượng đường trong máu sẽ tăng lên và bạn sẽ bị tiểu đường. Ở loại thứ 2 (kháng insulin) cơ thể sẽ phản ứng lại bằng cách sản sinh ra thêm insulin, kết quả dẫn đến sự tăng lên của cả glucose và insulin.
Hàng triệu bệnh nhân đang mắc bệnh tiểu đường loại thứ 2 do tình trạng kháng insulin. Tuy nhiên, có khoảng hàng triệu người (ước tính khoảng 25 đến 40% dân số) đang ở giai đoạn đầu của tình trạng kháng insulin. Với họ, mức glucose không tăng, nhưng mức insulin cao trong cơ thể lại gây ra nhiều vấn đề khác.
Insulin dư thừa sẽ làm tăng lượng chất béo và gây bệnh béo phì. Nó làm rối loạn quá trình điều hòa bình thường của chất béo, do đó làm tăng lượng cholesterol và triglyceride, phá vỡ sự trao đổi giữa các tế bào, bao gồm cả các tín hiệu để cơ thể điều chỉnh huyết áp. Nó có thể kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm cho tim đập nhanh hơn và các động mạch co lại. Ngoài ra, nó còn tạo ra sự mất cân đối giữa natri và kali (điều này làm tăng thể tích máu), canxi và magiê (làm co động mạch), từ đó gây cao huyết áp và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
Bạn có bị kháng insulin không?
Nếu bạn bị tiểu đường tuýp 2, bạn chắc chắn bị kháng insulin. Nếu bạn bị cao huyết áp, tỷ lệ bạn mắc chứng kháng insulin là 50–50. Nếu bạn thừa khoảng 6,8 kg và số cân nặng đó nằm ở vùng bụng, hay bạn có lượng chất béo trung tính cao hoặc lượng HDL cholesterol thấp (1 loại cholesterol có ích), tình trạng kháng insulin có thể chính là căn nguyên.
Ngoài ra, chứng bệnh này cũng có tính di truyền mạnh mẽ, cho nên nếu trong gia đình bạn có tiền sử bị béo phì tích mỡ ở bụng, cao huyết áp, tiểu đường tuýp 2, hoặc bệnh tim, đó là một lời cảnh báo dành cho bạn. Nhóm các tình trạng này phổ biến đến mức đã được đặt tên là: hội chứng chuyển hóa (từng được gọi là hội chứng X).
May mắn thay, chứng kháng insulin và hội chứng chuyển hóa có thể điều trị tốt mà không cần dùng thuốc. Tại viện chăm sóc sức khỏe Whitaker (Mỹ) đã có nhiều bệnh nhân điển hình của chứng kháng insulin. Tuy nhiên, các bác sĩ trước đây của họ chưa bao giờ nói cho họ biết rằng tình trạng kháng insulin này có thể là nguyên nhân của bệnh tăng huyết áp. Họ chỉ được đề nghị dùng thuốc. Chỉ đến khi các bệnh nhân đó bắt đầu chương trình dinh dưỡng và thể dục của viện, huyết áp của họ mới bình thương trở lại và họ không còn cần dùng thuốc nữa.
Giảm huyết áp bằng cách tăng độ nhạy insulin
Chính sự ưa chuộng bột mì trắng, đường và carbohydrate tinh chế khác là căn nguyên của chứng kháng insulin. Các loại thực phẩm không lành mạnh đó phá vỡ khả năng điều tiết lượng đường trong máu và phóng thích một lượng lớn insulin. Đối với một số bệnh nhân chỉ cần ngay lập tức hạn chế ăn bánh mì, bánh ngọt, khoai tây trắng, cơm trắng và các loại thực phẩm giàu tinh bột khác là có thể làm giảm huyết áp của mình.
Tuy nhiên, chỉ loại bỏ các loại thực phẩm đó ra khỏi khẩu phần ăn vẫn chưa đủ, bạn hãy thay thế nó bằng các loại rau củ, trái cây, các loại đậu và một lượng vừa phải ngũ cốc. Một nghiên cứu vừa được công bố gần đây trên Lancet đã cho thấy việc tăng khẩu phần trái cây và rau củ lên ít nhất năm bữa mỗi ngày sẽ làm giảm huyết áp. Ngoài ra, rau củ quả chính là nguồn cung cấp kali tốt nhất cho cơ thể chúng ta để cải thiện hoạt động của insulin, kali cũng quan trọng như natri trong việc kiểm soát huyết áp. Nếu hai chất này mất cân đối (như khi bạn ăn các loại thực phẩm chế biến với quá nhiều muối), huyết áp của bạn sẽ tăng lên.
Ngoài chế độ ăn uống: cần tập thể dục và dùng các thực phẩm bổ sung
Bên cạnh thay đổi chế độ ăn uống, bất cứ ai đang mắc phải bệnh cao huyết áp và kháng insulin cũng cần phải tập thể dục. Tập thể dục đều đặn sẽ giúp tăng độ nhạy cảm của các tế bào với insulin, kiểm soát cân nặng, cải thiện sự lưu thông và điều chỉnh các hormone gây căng thẳng. Tất cả các bài tập thể dục cải thiện sinh lý đều sẽ giúp bạn kiểm soát huyết áp của mình.
Bạn cũng cần có một chương trình bổ sung chất dinh dưỡng thật tốt. Ngoài uống vitamin tổng hợp và các loại thuốc bổ khoáng chất có chứa liều cao magiê, canxi và chất chống oxy hóa, điều quan trọng là bạn phải dùng các chất dinh dưỡng chuyên giải quyết chứng kháng insulin.