Đau ngực Prinzmetal, còn gọi là đau thắt ngực biến thái, là một nguyên nhân tương đối ít gặp của đau ngực. Nó xảy ra khi có co thắt ở một trong các động mạch vành – động mạch cung cấp máu cho tim của bạn. Tuy tình trạng này có thể đáng sợ, nó thường có thể điều trị. Dù vậy, chăm sóc y tế thận trọng với đau ngực Prinzmetal là điều quan trọng.
Đau thắt ngực Prinzmetal không phải là cơn nhồi máu cơ tim
Mặc dù nó có vẻ rất giống một cơn nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực Prinzmetal không phải là điều tương tự.
Một thủ thuật quan trọng giúp chẩn đoán đau thắt ngực Prinzmetal được gọi là thông tim, cho phép bác sĩ quan sát rõ các động mạch của tim, các động mạch thường không quan sát thấy bất thường – một dấu hiệu cho thấy nó không phải là nhồi máu cơ tim gây ra cơn đau nhưng có lẽ là Prinzmetal. Điều này đặc biệt đúng khi bệnh ảnh hưởng đến phụ nữ. Tuy nhiên, ở nam giới, đau thắt ngực Prinzmetal thường xảy ra kèm trong bệnh cảnh của bệnh động mạch vành điển hình (CAD) hơn, vì vậy thông tim ở nam giới có thể không hiển thị động mạch vành “bình thường”.
Ai dễ bị bệnh? Nguyên nhân gây bệnh là gì?
Bất cứ ai cũng có thể phát triển tình trạng này, nhưng nó phổ biến hơn ở phụ nữ. Những người phụ nữ phát triển đau thắt ngực Prinzmetal tương đối trẻ, và thường có vài yếu tố nguy cơ đối với bệnh tim điển hình, ngoại trừ hút thuốc. (Hút thuốc làm co thắt động mạch ở một số cá nhân).
Đau thắt ngực Prinzmetal cũng có thể tìm thấy ở những người sử dụng cocaine hoặc các chất kích thích, chất gây co thắt động mạch. Người lạm dụng chất gây co thắt động mạch vành có nhiều khả năng bị tổn thương tim vĩnh viễn (hoặc tử vong) so với những người lạm dụng chất không gây co thắt mạch vành.
Trong một số trường hợp, đau thắt ngực Prinzmetal được cho là gây ra bởi “rối loạn chức năng nội mô”, có nghĩa là khi các lớp lót bên trong (các tế bào nội mô) của mạch máu không hoạt động bình thường. Rối loạn chức năng nội mô cũng liên quan với hội chứng tim X, hiện tượng Raynaud và chứng đau nửa đầu. Thực tế, người phụ nữ bị đau thắt ngực Prinzmetal thường có tiền sử đau nửa đầu.
Các triệu chứng của đau thắt ngực Prinzmetal là gì?
Trong đau thắt ngực Prinzmetal, đau ngực – thường đau ngực đặc biệt nghiêm trọng – được kích hoạt bởi vì một khu vực nhỏ của một trong các động mạch vành lớn đột nhiên xảy ra co thắt, tạm thời ngắt lưu lượng máu đến cơ tim được cung cấp bởi động mạch đó. Trong giai đoạn này, điện tâm đồ (ECG) cho thấy sự chênh lên rõ ràng của “đoạn ST” – thay đổi ECG thường thấy xảy ra trong các cơn nhồi máu cơ tim. Tuy nhiên, do sự co thắt luôn tự biến mất, nhồi máu cơ tim thực sự xảy ra với đau thắt ngực Prinzmetal là không phổ biến (mặc dù có thể).
Tuy đau thắt ngực Prinzmetal có thể được thúc đẩy bởi gắng sức, nó xảy ra thường xuyên hơn trong lúc nghỉ ngơi, điển hình nhất là vào những giờ sáng sớm. Ngoài ra, các cơn đau thắt ngực thường xuất hiện thành chùm liên tiếp.
Chẩn đoán đau thắt ngực Prinzmetal như thế nào?
Đau thắt ngực Prinzmetal nên được nghi ngờ bất cứ lúc nào khi một người đau ngực nặng kèm theo những thay đổi ECG kịch tính, nhưng thông tim cho thấy động mạch vành có vẻ bình thường.
Sau khi nghi ngờ bạn bị đau ngực Prizmental, bác sĩ tim mạch thường thực hiện nghiệm pháp được gọi là “nghiệm pháp (hoặc test) kích thích” để xem liệu co thắt động mạch vành có thể được gây ra hay không. Nếu vậy, đau thắt ngực Prinzmetal có thể được chẩn đoán xác định. Hai loại “kích thích” thường được sử dụng để cố gắng gây co thắt động mạch vành là tăng thông khí và ergonovine.
Nghiệm pháp tăng thông khí thường được thực hiện vào buổi sáng sớm (khi co thắt có nhiều khả năng xảy ra). Nghiệm pháp này đòi hỏi bệnh nhân phải thở sâu và nhanh chóng trong đủ sáu phút – nghe thì vậy nhưng thực hiện việc này khá khó khăn – sử dụng ECG theo dõi liên tục và siêu âm tim để tìm kiếm dấu hiệu của co thắt động mạch vành. Nghiệm pháp này có thể khá hữu ích ở những bệnh nhân đau thắt ngực Prinzmetal thường xuyên nghiêm trọng. Nó thường không hữu ích lắm ở những người đau thắt ngực rời rạc hoặc không thường xuyên.
Nghiệm pháp ergonovine thường giúp chẩn đoán chính xác hơn so với nghiệm pháp tăng thông khí. Ở đây, ergonovine được tiêm vào tĩnh mạch, thường là qua thủ thuật thông tim. Ergonivine tăng “trương lực” mạch máu và khiến động mạch co lại. Ở những người bị đau thắt ngực Prinzmental, ergonovine thường xuyên gây kích động ở cùng khu vực co thắt động mạch vành gây đau ngực. Co thắt ở vị trí này có thể được nhìn thấy trong quy trình thông tim. May mắn thay, tác dụng gây ra co thắt của ergonovine có thể nhanh chóng được hóa giải với một loại thuốc được gọi là nitroglycerin.
Hậu quả của đau thắt ngực Prinzmetal là gì?
Trong khi tiên lượng nói chung của bệnh nhân bị đau thắt ngực Prinzmental là khá tốt, tình trạng này vẫn có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng. Nó có thể gây kích hoạt các rối loạn nhịp tiềm tàng và nguy hiểm có thể gây tử vong, đặc biệt là rung thất. Mặc dù các cơn nhồi máu cơ tim là không phổ biến, chúng có thể xảy ra – gây tổn thương vĩnh viễn cho cơ tim. Điều trị đau thắt ngực Prinzmental thích hợp làm giảm đáng kể nguy cơ các biến chứng trên.
Đau thắt ngực Prinzmetal được điều trị như thế nào?
Nếu bạn có đau thắt ngực Prinzmetal, điều quan trọng là bạn có thể kiểm soát tất cả các yếu tố nguy cơ cho tim, đặc biệt là tránh các sản phẩm thuốc lá.
Bạn và bác sĩ sẽ có thể kiểm soát xuất sắc cơn đau thắt ngực với thuốc chẹn kênh canxi và/hoặc nitrat. Ngoài ra, bạn có thể thảo luận với bác sĩ việc sử dụng statin – một nhóm thuốc không chỉ làm giảm cholesterol mà còn cải thiện chức năng nội mô – theo như số liệu gần đây cho thấy rằng statin có thể cải thiện đau thắt ngực Prinzmetal.
Vài thuốc có thể gây co thắt động mạch vành và thuốc bạn thường nên tránh sử dụng bao gồm nhiều thuốc chẹn beta, và một số loại thuốc đau nửa đầu – đặc biệt là sumatriptan (Imitrex).