Mộng du

Tìm hiểu chung

Mộng du là bệnh gì?

Mộng du là tình trạng rối loạn làm người bệnh đứng dậy và đi lại khi họ vẫn đang ngủ. Bệnh thường xảy ra khi một người ở giữa giai đoạn ngủ say và giai đoạn chuẩn bị thức giấc. Người bị mộng du không thể phản ứng lại các sự kiện và không thể nhớ được chúng. Trong một số trường hợp, người bệnh thường nói những điều vô nghĩa.

Những ai dễ mắc bệnh?

Có khoảng 1% đến 15% dân số bị mộng du và thường xảy ra ở trẻ từ 4 đến 8 tuổi, nhưng người trưởng thành cũng có thể mắc bệnh này. Người trưởng thành bị mông du kéo dài là bình thường và không liên quan đến bất kì vấn đề nghiêm trọng nào về thần kinh hay tâm lý.

Triệu chứng thường gặp

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh mộng du là gì?

Tình trạng này thường xảy ra vào lúc đêm khuya, thường từ 1-2 tiếng sau khi ngủ và ít xảy ra khi bạn ngủ trưa. Giai đoạn mộng du có thể kéo dài khoảng vài phút hoặc lâu hơn tùy trường hợp.

Những dấu hiệu của người mộng du bao gồm:

• Ra khỏi giường và đi lại xung quanh
• Ngồi trên giường và mở mắt
• Mắt đờ đẫn vô hồn
• Thực hiện những hành động theo thói quen như thay đồ, nói chuyện hay ăn nhẹ
• Không phản ứng hoặc giao tiếp với người khác
• Khó bị đánh thức khi đang mộng du
• Mất phương hướng hay bối rối trong thời gian ngắn sau khi bị đánh thức
• Nhanh chóng ngủ lại
• Không nhớ về việc mình bị mộng du vào sáng hôm sau
• Đôi khi có các vấn đề chức năng vào ban ngày do bị phá giấc ngủ
• Gặp những nỗi kinh hoàng khi ngủ đi cùng với mộng du

Bên cạnh đó, người bệnh cũng hiếm khi:

• Rời khỏi nhà
• Lái xe
• Có những hành vi bất thường ví dụ như tiểu tiện trong tủ quần áo
• Quan hệ tình dục mà không có nhận thức
• Bị thương ví dụ như té xuống cầu thang hoặc nhảy ra ngoài cửa sổ
• Trở nên bạo lực sau khi thức dậy hoặc đôi khi là trong mộng du

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Hầu hết trường hợp bạn sẽ không cần phải lo lắng nhiều về vấn đề này. Tuy nhiên, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu những giai đoạn mộng du của bạn có các dấu hiệu sau:

• Thường xuyên xảy ra ví dụ như nhiều hơn 1 đến 2 lần một tuần
• Gây ra những hành vi nguy hiểm hoặc gây thương tích cho người bệnh hoặc những người xung quanh
• Ảnh hưởng tới giấc ngủ của các thành viên khác trong gia đình hoặc người bệnh cảm thấy xấu hổ vì những hành vi của mình
• Bắt đầu xuất hiện mộng du khi trưởng thành
• Kéo dài tới tuổi vị thành niên

Nguyên nhân gây bệnh

Những nguyên nhân gây ra bệnh mộng du là gì?

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc mộng du, bao gồm:

• Mất ngủ
• Mệt mỏi
• Stress
• Trầm cảm
• Lo âu ví dụ như hội chứng lo âu xa cách ở trẻ nhỏ
• Sốt
• Phá vỡ thói quen ngủ
• Một số loại thuốc và chất chẳng hạn như thuốc ngủ tác dụng ngắn, thuốc an thần hoặc kết hợp các loại thuốc dành cho bệnh tâm thần và người uống rượu

Ngoài ra, một số tình trạng sức khỏe ảnh hưởng đến giấc ngủ cũng có thể gây dẫn đến tình trạng này, bao gồm:

• Rối loạn hơi thở khi ngủ: nhóm các rối loạn gồm các kiểu thở bất thường trong khi ngủ (ví dụ như ngưng thở khi ngủ)
• Chứng ngủ gà
• Hội chứng chân không yên
• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
• Đau nửa đầu
• Các tình trạng sức khỏe như cường giáp, chấn thương đầu hoặc đột quỵ

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mộng du?

Yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát sinh dạng rối loạn giấc ngủ này bao gồm:

• Gene: tình trạng này có thể do di truyền. Nếu một hoặc cả bố và mẹ bạn từng bị mộng du khi còn nhỏ hoặc trưởng thành, khả năng bạn mộng du có thể tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba.
• Tuổi tác: bệnh thường xảy ra nhiều hơn ở trẻ nhỏ và mộng du khi còn nhỏ thường liên quan đến các tình trạng sức khỏe khác.

Điều trị hiệu quả

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế, vậy nên tốt nhất là bạn hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh mộng du ?

Trẻ bị mộng du là điều bình thường và không cần đến điều trị y tế, bố mẹ chỉ cần để mắt đến trẻ là đủ. Ngược lại, người trưởng thành gặp phải loại rối loạn giấc ngủ này sẽ có nguy cơ cao bị chấn thương. Trong trường hợp này, bạn hãy tìm đến những lời khuyên từ chuyên gia.

Bác sĩ chuyên về y khoa giấc ngủ sẽ giúp xác định nguyên nhân khác gây mộng du hoặc khiến tình trạng của bạn tồi tệ hơn, bao gồm:

• Các dạng rối loạn giấc ngủ khác
• Điều kiện y tế
• Sử dụng thuốc
• Rối loạn sức khỏe tâm lý
• Lạm dụng chất kích thích

Bác sĩ có thể kiểm tra giấc ngủ bằng cách sử dụng đa kí giấc ngủ, nghiên cứu giấc ngủ ghi lại đồ thị các xung não, nhịp tim và nhịp thở khi bạn đang ngủ. Bác sĩ có thể quan sát những chuyển động của tay chân và quay lại những hành vi khi bạn ngủ. Nghiên cứu này sẽ cho bác sĩ thấy lúc bạn ra khỏi giường và làm bất kì điều gì bất thường.

Đâu là cách chữa bệnh mộng du hiệu quả?

Với trẻ bị mộng du, bệnh sẽ tự hết ở tuổi vị thành niên mà không cần điều trị đặc hiệu. Nếu bạn để ý thấy trẻ ngồi dậy và đi lại trong lúc ngủ, hãy nhẹ nhàng đưa bé về giường.

Tuy nhiên, việc điều trị sẽ cần thiết khi tình trạng trên có những ảnh hưởng tiêu cực như khiến người bệnh xấu hổ, dễ bị chấn thương hoặc gây khó chịu cho người xung quanh. Các cách chữa bệnh mộng du thường gặp có thể kể đến như:

• Điều trị nguyên nhân gốc rễ (mất ngủ, sức khỏe không tốt, rối loạn tâm thần…)
• Thay đổi toa thuốc nếu nguyên nhân gây mộng du là do thuốc
• Dùng thuốc, chẳng hạn như benzodiazepin hoặc một số thuốc chống trầm cảm nhất định, nếu mộng du dẫn đến thương tích, gây rối cho các thành viên trong gia đình, gây xấu hổ hay gián đoạn giấc ngủ
• Học cách tự thôi miên

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh?

Không có cách nào có thể ngăn chặn hoàn toàn tình trạng này. Tuy nhiên, bạn có thể tiến hành một số bước để giảm đến mức tối thiểu khả năng mộng du, bao gồm:

• Ngủ đủ giấc
• Hạn chế căng thẳng bằng cách tập các bài tập thể dục phù hợp đều đặn
• Tránh các kích thích trước khi ngủ (thính giác hoặc thị giác)

Ngoài ra, một số mẹo giúp bạn tránh bị thương trong khi mộng du, bao gồm:

• Ngủ trong môi trường an toàn, thoải mái và không có những vật nhọn gây nguy hiểm;
• Ngủ trong phòng ngủ, nếu có thể ngủ trên sàn nhà;
• Khóa cửa chính và cửa sổ;
• Che rèm với cửa kính;
• Đặt đồng hồ báo thức hoặc chuông ở cửa phòng ngủ.

Bạn hãy cố giữ tinh thần tích cực. Bạn nên nhớ rằng mộng du không phải là tình trạng nghiêm trọng và thường tự khỏi.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.