Đối phó với khủng bố sinh học

Khủng bố sinh học là gì?

Khủng bố sinh học là sử dụng vi khuẩn, virus hay vi sinh vật để gây bệnh hoặc lan truyền sự sợ hãi. Khủng bố sinh học được sử dụng để tấn công hay đe dọa người dân, chính phủ và các quốc gia. Trong các cuộc tấn công khủng bố bằng vũ khí sinh học, chỉ một số ít người dân bị tổn thương hay chịu ảnh hưởng; nhưng rất nhiều người khác lại cảm thấy sợ hãi và thay đổi hành vi của mình vì sự sợ hãi đó.

Bệnh than là gì?

Bệnh than là một nhiễm trùng gây ra bởi bào tử của một loại vi khuẩn có tên là Bacillus Anthracis. Bệnh than thường xảy ra ở động vật có móng như gia súc và cừu. Bệnh hiếm khi xảy ra ở người và thường chỉ xảy ra ở những người có tiếp xúc với động vật mắc bệnh hoặc làm việc với các sản phẩm từ động vật như len, lông hoặc da. Bệnh than có thể là một dạng của khủng bố sinh học nếu ai đó cố tình phát tán vi khuẩn ở những nơi công cộng.

Bệnh than ở người có 3 dạng, cùng được gây ra bởi một loại vi khuẩn. Dạng bệnh phụ thuộc vào cách mà vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể:

• Nhiễm trùng da xảy ra khi chạm phải các sản phẩm của động vật bị bệnh hoặc đất đai bị ô nhiễm bởi bào tử vi khuẩn than hoặc do tiếp xúc trực tiếp với các bào tử này.
• Nhiễm trùng tiêu hoá (dạ dày và ruột) xảy ra khi ăn phải thịt chưa nấu chín có lẫn bào tử của vi khuẩn.
• Nhiễm trùng hô hấp xảy ra khi hít phải các bào tử của vi khuẩn.

Bệnh than có lây từ người sang người không?

Không. Không có dạng nào của bệnh than có thể lây truyền từ người sang người. Bệnh than chỉ xảy ra do tiếp xúc trực tiếp với các bào tử của vi khuẩn. Khả năng toàn cộng đồng bị nguy hiểm vì tiếp xúc với vi khuẩn than là rất thấp.

Làm sao để biết đó là bệnh than?

Triệu chứng của bệnh than có thể tương tự với các bệnh khác. Nếu bạn có những triệu chứng như dưới đây thì cũng không nên hốt hoảng mà hãy báo với bác sĩ. Nếu bác sĩ nghĩ rằng các triệu chứng của bạn có khả năng là do bệnh than, họ sẽ hỏi về nghề nghiệp và các chuyến đi của bạn. Các thông tin này kết hợp với một số xét nghiệm hoặc X-quang sẽ giúp bác sĩ quyết định.

• Bệnh than ngoài da là phổ biến nhất của bệnh than. Bệnh bắt đầu với một đám màu đỏ xuất hiện trên da tương tự như vết cắn của côn trùng hay nhện. Nó có thể ngứa. Sau chỉ một vài ngày, vùng màu đỏ sẽ lan rộng ra và mụn nước có thể xuất hiện, tiếp đó là những vảy màu đen và sâu. Vùng tổn thương thường không đau.
• Bệnh than dạng tiêu hoá thường gây ra triệu chứng nôn, buồn nôn, sốt và chán ăn, tiếp đó là cơn đau dạ dày dữ dội, tiêu chảy kèm máu và nôn ra máu.
• Bệnh than dạng hô hấp bắt đầu giống bệnh cúm, với triệu chứng là sốt, đau họng, ho khan và đau cơ. Khác với cúm, bệnh than dạng hô hấp thường không gây chảy mũi nước. Những triệu chứng này thường nhẹ trong một vài ngày (thậm chí có thể cải thiện), nhưng sẽ trở nặng nhiều hơn sau đó. Những người mắc thể bệnh này thường đau dạ dày, có thể bị khó thở và diễn tiến tới sốc sau vài ngày.

Bệnh than có thể được chữa trị không?

Có. Bệnh than có thể được điều trị bằng kháng sinh. Cách điều trị và khả năng chữa khỏi tùy vào dạng bệnh. Bệnh than ngoài da là dạng ít nghiêm trọng nhất và người bệnh đôi khi hồi phục mà không cần điều trị. Dạng tiêu hoá và dạng hô hấp là nghiêm trọng hơn và có thể dẫn tới tử vong nếu không được chữa trị.

Có phải vi khuẩn than là vi sinh vật duy nhất được sử dụng trong khủng bố sinh học không?

Không. Mặc dù bệnh than có mặt trên các phương tiện truyền thông nhiều nhất nhưng những tác nhân khác cũng có khả năng làm vũ khí sinh học bao gồm vi khuẩn gây ngộ độc thịt (Botulism), dịch hạch và đậu mùa. Một vài bệnh khác đã từng được nghiên cứu để gây khủng bố sinh học như bệnh Tularemia, bệnh Brucellosis, sốt Q (do một loại vi khuẩn từ động vật, phổ biến nhất là cừu, dê và gia súc; Khi hít vào hạt bụi ô nhiễm của động vật bị nhiễm bệnh, có thể bị nhiễm) và sốt xuất huyết do virus. Trong những tác nhân kể trên, đậu mùa được cho là tác nhân được sử dụng nhiều nhất sau vi khuẩn than trong hoạt động khủng bố.

Bệnh đậu mùa là gì?

Bệnh đậu mùa là bệnh gây ra bởi virus đậu mùa (Variola virus). Các triệu chứng của bệnh này bao gồm sốt, đau đầu, mệt mỏi, tiêu chảy, nôn và nổi ban đặc trưng cho bệnh. Ban xuất hiện đầu tiên dưới dạng các điểm màu đỏ, phẳng sau đó chuyển thành các mụn nước. Các mụn nước chứa dịch trong rồi hoá mủ khi bệnh diễn tiến. Các chương trình chủng ngừa đậu mùa thường quy đã chấm dứt ở Mỹ vào năm 1972 vì người ta cho rằng bệnh này đã bị xoá sổ trong khi việc chủng ngừa lại có một số nguy cơ về sức khỏe.

Đậu mùa có lây từ người sang người không?

Có. Đậu mùa có thể lây truyền từ người sang người, thường là từ khi sốt và ban xuất hiện.

Nếu tôi đã được tiêm chủng trước năm 1972, tôi có còn được bảo vệ không?

Có thể không. Vaccine (vắc-xin) dường như chỉ hiệu quả nhất trong khoảng 10 năm sau chủng ngừa.

Đậu mùa được điều trị như thế nào?

Không có thuốc đặc hiệu để điều trị đậu mùa. Tuy nhiên, việc tiêm vaccine thậm chí một vài ngày sau khi phơi nhiễm có thể ngăn ngừa tử vong. Do đó, điều quan trọng là bạn phải được chăm sóc y tế ngay nếu bạn nghĩ mình đã tiếp xúc với mầm bệnh. Nếu bạn lo lắng, hãy gọi điện cho các bác sĩ.

Có vaccine phòng bệnh than hoặc đậu mùa trên thị trường không?

Những vaccine này đều chưa có sẵn trên thị trường ở thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, vaccine phòng đậu mùa đã được sản xuất để có thể cung cấp khi cần đến. Vì có một số nguy cơ khi sử dụng vaccine đậu mùa, Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Bệnh tật (CDC) sẽ quyết định việc sử dụng loại vaccine này dựa trên từng cá nhân cụ thể. Vaccine bệnh than được kiểm soát bởi bộ Quốc Phòng Mỹ. Hiện tại chỉ cung cấp cho các sĩ quan quân đội có nguy cơ phơi nhiễm cao khi chiến đấu và cho những người làm việc với vi khuẩn này trong phòng thí nghiệm.

Tôi có thể làm gì để sẵn sàng đối phó với tấn công bằng vũ khí sinh học?

Cũng như với những tai họa thiên nhiên khác như lốc xoáy hay bão, bạn nên thực hiện những bước hợp lý để chuẩn bị. Nên có đủ thức ăn, nước uống, tiền bạc và những nguồn cung khác (bao gồm các loại thuốc thường dùng mà bạn có thể cần đến) trong tay đủ cho 3-4 ngày. Bạn cũng nên để địa chỉ liên lạc khẩn cấp ở nơi làm việc, ở nhà và ở trường. Đó là những bước duy nhất bạn cần làm ngay bây giờ.

Đừng nên dùng kháng sinh trừ khi bác sĩ chỉ định. Kháng sinh chỉ ngăn ngừa một số ít bệnh và có thể có những tác dụng phụ nghiêm trọng. Sử dụng kháng sinh không đúng có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện các chủng vi khuẩn kháng thuốc gây khó khăn cho điều trị. Cuối cùng, kháng sinh có thể ảnh hưởng đến những loại thuốc mà bạn đang sử dụng.

Bạn không cần phải mua mặt nạ phòng độc. Chúng chỉ được sử dụng trong một thời gian ngắn khi biết rõ thời gian tác nhân được phóng thích. Mặt nạ không hữu ích ở mọi thời điểm và chỉ hiệu quả nếu đeo vừa vặn. Việc sử dụng không hợp lý có thể gây nguy hiểm, dẫn đến tổn thương hoặc ngạt, đặc biệt ở những người có vấn đề về tim hoặc phổi.

Tài liệu tham khảo

http://familydoctor.org/familydoctor/en/prevention-wellness/staying-healthy/crisis-situations/bioterrorism.html