Trả lời những thắc mắc của con trẻ về giới tính là một trong những trách nhiệm mà nhiều bậc cha mẹ thấy sợ nhất. Ngay cả những bậc cha mẹ tự tin cũng thường cảm thấy khó giải thích và lúng túng khi nói về vấn đề dậy thì và những đứa trẻ được sinh ra từ đâu.
Nhưng dù vậy không nên tránh né vấn đề. Các bậc cha mẹ có thể bồi đắp những cảm xúc tích cực về giới tính nếu họ trả lời con trẻ theo cách phù hợp với lứa tuổi.
Khi nào thì con trẻ bắt đầu tò mò về cơ thể của chúng?
Từ khi còn thơ ấu, con trẻ đã có hứng thú tìm hiểu về cơ thể của chúng. Con trẻ nhận ra những khác biệt giữa nam và nữ và tò mò một cách tự nhiên.
Những đứa trẻ mới chập chững bước đi thường sẽ chạm vào bộ phận sinh dục của mình khi chúng trần truồng, ví dụ như khi ở trong bồn tắm hoặc đang được thay tã. Ở giai đoạn phát triển này, chúng không hề có sự dè chừng. Những hành vi như trên không phải là hành vi tình dục như người lớn mà chỉ đơn thuần là sự tò mò, theo Viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), những hành vi kiểu này không cần phải la mắng hay trừng phạt.
Vì thế, bạn nên làm gì khi con trẻ bắt đầu tự chạm vào cơ thể của mình? Mỗi gia đình sẽ có giải pháp riêng của họ dựa trên giá trị đạo đức, mức độ thoải mái và lối sống. Nhưng hãy nhớ rằng phản ứng của bạn trước sự tò mò của con trẻ sẽ cho chúng biết liệu những hành động của chúng là chấp nhận được hay đáng xấu hổ. Con trẻ khi bị la mắng và làm cho cảm thấy tồi tệ về sự tò mò tự nhiên của chúng sẽ gia tăng sự tập trung vào những bộ phận nhạy cảm khác hoặc cảm thấy xấu hổ.
Một số cha mẹ chọn cách làm ngơ hoặc hướng sự chú ý của con trẻ đến thứ khác. Số khác thừa nhận rằng, tuy họ biết khám phá là không xấu, nhưng đây là một vấn đề riêng tư và không tốt ở nơi công cộng.
Sử dụng tên gọi đặc biệt cho những bộ phận nhạy cảm?
Khi con trẻ đã được 3 tuổi, cha mẹ có thể chọn cách sử dụng những từ ngữ thuộc giải phẫu học. Chúng có thể nghe nặng về y khoa, nhưng không có lý do gì cách gọi tên đúng lại không được sử dụng khi con trẻ hoàn toàn có khả năng nói. Những từ như: dương vật, âm đạo,… nên được nói một cách nghiêm túc mà không có sự ngụ ý hay đùa cợt. Bằng cách này, con trẻ sẽ học được cách sử dụng chúng trực tiếp mà không cảm thấy xấu hổ.
Thực ra, đây là việc mà hầu hết các bậc cha mẹ sẽ làm. Một cuộc khảo sát Gallup đã cho thấy rằng 67% cha mẹ sử dụng tên thật để chỉ những bộ phận cơ thể nam và nữ.
Bạn sẽ nói gì khi con trẻ thắc mắc những đứa bé từ được sinh ra từ đâu?
Tùy thuộc vào độ tuổi của con trẻ, bạn có thể nói rằng đứa bé lớn lên từ một cái trứng trong lòng mẹ, bạn chỉ vào bụng mình, và đi ra khỏi một nơi đặc biệt, gọi là tử cung. Không cần thiết phải giải thích về chuyện ấy bởi vì con trẻ sẽ không hiểu.
Tuy nhiên, bạn có thể nói rằng khi một người đàn ông và phụ nữ yêu nhau, họ sẽ muốn được ở gần bên nhau. Hãy kể rằng tinh trùng của đàn ông kết hợp với trứng của phụ nữ và đứa bé bắt đầu lớn lên. Hầu hết trẻ con dưới 6 tuổi sẽ chấp nhận câu trả lời này. Những cuốn sách phù hợp với lứa tuổi về vấn đề này cũng sẽ rất có ích. Trả lời câu hỏi một cách thẳng thắn trực tiếp, và bạn sẽ có thể thấy rằng con trẻ sẽ tạm hài lòng với chú thông tin ít ỏi mà chúng có được ở thời điểm đó.
Bạn nên làm gì khi thấy con trẻ chơi trò “bác sĩ” (cho nhau xem những bộ phận nhạy cảm)
Trẻ con từ 3 đến 6 tuổi rất có thể sẽ chơi trò “bác sĩ”. Nhiều bậc cha mẹ phản ứng thái quá khi họ chứng kiến hoặc nghe về hành vi trên. La mắng thậm tệ không phải là cách để giải quyết. Và cha mẹ cũng không nên cảm thấy nó là hoặc sẽ dẫn đến hành vi dâm ô. Thường thì sự có mặt của cha mẹ đã là đủ để gián đoạn trò chơi.
Bạn có thể muốn hướng sự chú ý của con trẻ đến hoạt động khác mà không gây ra nhiều phiền toái. Sau đó, hãy ngồi xuống nói chuyện với con trẻ. Giải thích rằng dù bạn hiểu về sự tò mò hứng thú về cơ thể của bản thân hoặc của bạn bè, nhưng mọi người đều cần phải giữ thân thể kín đáo ở nơi công cộng. Bằng cách này bạn đã đặt ra được những giới hạn mà không làm con trẻ cảm thấy tội lỗi.
Đây cũng là lứa tuổi phù hợp để bắt đầu nói về sự sờ, chạm tốt hoặc xấu. Hãy nói với con trẻ rằng thân thể là của riêng chúng và chúng có quyền riêng tư. Không ai, dù là bạn bè hay một thành viên gia đình, có quyền xâm phạm đến những vùng nhạy cảm của một đứa trẻ. Tuy nhiên, AAP lưu ý rằng vẫn có sự ngoại lệ, đó là khi cha mẹ đang cố gắng tìm ra chỗ đau hoặc khó chịu ở vùng sinh dục của con trẻ, hoặc khi bác sĩ và y tá đang kiểm tra sức khỏe.
Con trẻ nên biết rằng nếu bất kì ai đó chạm vào chúng theo cách mà chúng cảm thấy bất thường hoặc tồi tệ, thì chúng cần yêu cầu họ dừng lại và đi báo với bạn. Giải thích rằng bạn muốn biết về mọi thứ mà khiến chúng cảm thấy tồi tệ hoặc không thoải mái.
Khi nào cha mẹ nên cùng ngồi nói chuyện với con trẻ về vấn đề giới tính?
“Những cuộc nói chuyện nghiêm túc” đã là của quá khứ. Tìm hiểu về giới tính không nên chỉ diễn ra trong một cuộc trò chuyện bao quát duy nhất, mà nó giống như một quá trình với nhiều giai đoạn gợi mở và theo thời gian con trẻ sẽ học được những điều chúng cần biết. Những thắc mắc cần được trả lời ngay khi được nêu lên để sự tò mò tự nhiên của con trẻ được thỏa mãn.
Nếu con bạn không có thắc mắc về giới tính, thì cũng đừng nên làm ngơ trước vấn đề này. Khi con bạn vào khoảng 5 tuổi, bạn có thể bắt đầu giới thiệu những cuốn sách tiếp cận vấn đề này phù hợp với mức độ phát triển của chúng. Cha mẹ thường gặp khó khăn trong việc lựa chọn từ ngữ, nhưng cũng có rất nhiều cuốn sách tuyệt vời có thể gỡ rối.
Ở tuổi nào thì các bé gái cần được nói về kinh nguyệt?
Các bé gái (và cả các bé trai!) cần được biết về kinh nguyệt khi đã 8 tuổi. Đây là lĩnh vực mà các bé gái cực kì hứng thú. Thông tin về chu kỳ kinh nguyệt có thể được cung cấp ở trường học – và những cuốn sách hướng dẫn có thể sẽ rất hữu ích.
Nhiều bà mẹ chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân của họ với con gái, bao gồm thời điểm mà chu kỳ đầu tiên bắt đầu và cảm giác của họ, cũng như những thứ khác đó là điều hoàn toàn bình thường như thế nào.
Ở tuổi nào thì việc khỏa thân ở nhà nên được hạn chế?
Các gia đình đặt ra những chuẩn mực riêng về việc khỏa thân, sự ý tứ và riêng tư của họ – và những chuẩn mực này sẽ là khác nhau giữa mỗi gia đình và ở những khu vực khác nhau trên thế giới. Cho dù những giá trị của mỗi gia đình là khác nhau, sự riêng tư là một khái niệm quan trọng mà tất cả con trẻ cần được học.
Cha mẹ nên giải thích những giới hạn về sự riêng tư y như cách mà những nội quy khác trong nhà được giải thích – một cách thẳng thắn – nhằm cho con trẻ hiểu rằng sự riêng tư không phải là tội lỗi hoặc bí mật. Như lẽ thường, chúng sẽ học được từ những giới hạn bạn đặt ra – và cả từ những hành vi của bạn.
Các bậc cha mẹ có thể trông cậy vào nhà trường đến đâu trong việc giáo dục giới tính?
Cha mẹ nên bắt đầu giáo dục giới tính từ sớm, ngay cả trước khi nó được bắt đầu ở trường. Việc bắt đầu giáo dục giới tính một cách quy củ ở lớp học khá đa dạng; nhiều trường bắt đầu giảng dạy về giới tính vào lớp 5 hoặc 6 – và có một số lại hoàn toàn không.
Những chủ đề được đề cập đến trong tiết học giáo dục giới tính có thể bao gồm cơ thể học, các bệnh lây qua đường tình dục (STDs) và sự mang thai. Những điều giáo viên truyền đạt và khi nào truyền đạt cũng rất khác nhau đối với mỗi trường. Bạn có thể đặt câu hỏi về giáo trình của trường để có thể tự mình thẩm định.
Con trẻ, khi học về những vấn đề giới tính ở trong hoặc ngoài trường, rất có thể sẽ có nhiều thắc mắc. Vấn đề chắc chắn có thể gây nhầm lẫn. Cha mẹ nên cởi mở để tiếp tục cuộc đối thoại và trả lời các thắc mắc ở nhà. Điều này đặc biệt đúng nếu bạn muốn con trẻ hiểu được về giới tính trong khuôn khổ những chuẩn mực và giá trị của gia đình bạn.
Biến đổi cơ thể và những vấn đề về giới tính là phần quan trọng trong sự phát triển của con người. Nếu bạn có thắc mắc làm thế nào để trò chuyện với con trẻ về những vấn đề trên, hãy hỏi bác sĩ để được tư vấn.
Tài liệu tham khảo
http://familydoctor.org/familydoctor/en/teens/puberty-sexuality/questions-and-answers-about-sex.html