Thuốc lá mang lại tác hại về lâu dài cho cả người hút thuốc và người hít khói thuốc thụ động. Đặc biệt, nếu người hút thuốc là bà mẹ mang thai hoặc đang cho con bú, sự tàn phá của thuốc lá còn lớn hơn nhiều. Dưới đây là những tổn hại thuốc lá có thể gây ra cho thai nhi và trẻ nhỏ khi người mẹ hút thuốc và biện pháp bỏ thuốc lá hữu hiệu.
Điều gì sẽ xảy ra khi thai phụ hút thuốc?
Cuống rốn là sự sống của thai nhi. Máu sẽ theo đó cung cấp oxy và thức ăn nuôi sống bé. Mỗi một hơi thuốc lá mà người mẹ hút vào sẽ lập tức ảnh hưởng xấu đến đứa trẻ: khí CO (Cacbon monoxit) sẽ thay thế oxy đi vào trong máu, dẫn đến việc khối lượng oxy mà thai nhi nhận được thông qua cuống rốn sẽ bị giảm. Thai nhi không thể cử động bình thường ít nhất một tiếng sau khi thai phụ hút thuốc.
Hút thuốc ảnh hưởng đến tình trạng nhau thai và làm giảm lượng dinh dưỡng cung cấp cho thai nhi thông qua nhau thai. Chất gây nghiện nicotin trong thuốc lá cũng làm giảm lượng máu chảy qua cuống rốn; do đó thai nhi rất khó nhận được oxy và dưỡng chất mà bé cần. Hút thuốc gây ảnh hưởng xấu đến phổi và não của thai nhi. Để chuẩn bị cho việc hít thở ở thế giới bên ngoài, thai nhi phải rèn luyện hoạt động cơ ngực nhưng nicotin sẽ làm suy giảm chuyển động hô hấp của bé.
Những chất độc hại trong khói thuốc sẽ đi qua phổi vào trong máu của thai phụ và tiếp xúc với thai nhi. Những chất độc này có nguồn gốc từ khói của những nhà máy sản xuất thuốc lá, chất độc tích trữ trong cơ thể người mẹ và từ việc hít khói từ thuốc lá lậu không rõ nguồn gốc (được biết đến như “cây thuốc phiện”). Hút bất kì loại thuốc lá nào cũng gây ảnh hưởng xấu đến thai phụ và thai nhi dù là thai phụ trực tiếp hút thuốc hay hút thuốc thụ động.
Đừng hút thuốc trong thời kỳ cho con bú
Nuôi con bằng sữa mẹ là khởi đầu tốt nhất cho bé. Sữa mẹ cung cấp tất cả những chất dinh dưỡng mà bé cần trong sáu tháng đầu và là một phần quan trọng trong khẩu phần của bé trong một năm đầu tiên. Sữa mẹ còn giúp bé tăng cường miễn dịch với nhiều loại bệnh khác nhau.
Nếu bạn nuôi con bằng sữa mẹ, bạn phải bỏ những thói quen xấu như hút thuốc và uống rượu bia. Nếu đang hút thuốc, tốt nhất đừng cho con bú. Những bà mẹ hút thuốc thường không có nhiều sữa. Những em bé có mẹ hút thuốc thường mắc phải những bệnh hô hấp có thể được phòng ngừa nhờ bú sữa mẹ. Việc ngừng hút thuốc sẽ giúp hạn chế nicotin từ thuốc lá vào cơ thể bé thông qua sữa mẹ và giúp bảo vệ sức khỏe cho bé.
Nếu việc bỏ thuốc lá quá khó khăn thì các bà mẹ vẫn có thể áp dụng các cách sau để giúp giảm tác hại của thuốc lá đến bé:
- Trước khi hút thuốc, hãy cân nhắc xem liệu thuốc lá có tốt cho cơ thể mình hay không.
- Cố gắng không hút thuốc trước hoặc trong quá trình cho con bú.
- Cố gắng đừng hút thuốc gần bé, nếu có thể thì hãy hút thuốc bên ngoài. Nếu bạn không thể từ bỏ ngay việc hút thuốc thì cứ tiếp tục nỗ lực từ từ.
Ảnh hưởng của khói thuốc lá đến thai nhi
Thuốc lá gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe sinh sản của nam giới và nữ giới. Việc hút thuốc lá không chỉ làm tăng nguy cơ ung thư và các vấn đề sức khỏe mà nó còn ảnh hưởng đến kế hoạch thụ thai. Thói quen hút thuốc có thể dẫn đến vô sinh ở phụ nữ và bất lực ở nam giới.
Khi phụ nữ mang thai hít phải khói thuốc lá, những hóa chất trong khói thuốc sẽ đi qua phổi và hòa vào trong máu. Sau đó, những chất như nicotine, khí CO và một số hóa chất khác sẽ đi qua nhau thai, gây ảnh hưởng xấu đến thai nhi.
Một số nghiên cứu đã cho thấy, trẻ sơ sinh có mẹ thường xuyên hít khói thuốc lá khi đang mang thai thường bị nhẹ cân, nghĩa là cân nặng dưới 2,5 kg. Những trẻ nhẹ cân này không bị ảnh hưởng ngay và vẫn lớn lên bình thường. Tuy nhiên, trong tương lai, trẻ rất dễ mắc bệnh khác hoặc gặp vấn đề về tinh thần. Thêm vào đó, người mẹ hít phải khói thuốc lá thường xuyên có nhiều khả năng bị sinh non – tức đứa bé được sinh ra với thai kì ngắn hơn 37 tuần tuổi.
Một vài bằng chứng cho thấy phụ nữ mang thai khi hít phải khói thuốc lá trước và sau sinh thì những đứa trẻ sinh ra có nguy cơ mắc những bệnh ung thư ngay từ khi còn nhỏ, như bệnh bạch cầu, ung thư hạch và ung thư não. Tuy nhiên vẫn cần tiến hành nhiều cuộc nghiên cứu để xác định vấn đề này.
Ảnh hưởng của thuốc lá đến sức khỏe của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Trẻ nhỏ đặc biệt rất dễ bị ảnh hưởng bởi khói thuốc lá. Dưới đây là những tác hại của khói thuốc lá đến sức khỏe lâu dài của trẻ nhỏ.
Bệnh về phổi và đường hô hấp
Trong suốt hai năm đầu tiên của cuộc đời, trẻ có ba mẹ hút thuốc lá có tỉ lệ mắc các bệnh về phổi (như bệnh viêm phế quản, viêm tiểu phế quản và viêm phổi) cao hơn những trẻ không có ba mẹ hút thuốc lá. Đồng thời, những đứa trẻ này cũng có nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp gây khó thở. Những đứa trẻ ở độ tuổi này có tỉ lệ nhập viện vì hít phải khói thuốc lá cao hơn so với trẻ ở những độ tuổi khác.
Những trẻ em ở độ tuổi đến trường có cha mẹ hút thuốc thường mắc phải những triệu chứng như ho, đờm, thở khò khè và khó thở.
Viêm tai giữa
Trẻ em có ba mẹ hút thuốc thường mắc phải triệu chứng viêm tai giữa. Viêm tai giữa là tình trạng nhiễm trùng tai và sưng đỏ thường thấy ở trẻ em. Khi bị viêm tai giữa, tai giữa của trẻ luôn chảy mủ kéo dài. Bệnh viêm tai giữa có nguy cơ làm giảm hoặc làm mất thính lực, từ đó cản trở quá trình phát triển kĩ năng giao tiếp khác của trẻ.
Suy giảm chức năng phổi
Khói thuốc lá còn làm giảm chức năng của phổi ở trẻ, trung bình những đứa trẻ này không thể hít sâu và thở mạnh như những đứa trẻ không hít phải khói thuốc lá. Trẻ em ở mọi độ tuổi đều có khả năng bị ảnh hưởng bởi khói thuốc, bao gồm cả trẻ vị thành niên. Một vài bằng chứng còn cho thấy chức năng phổi bị suy giảm có thể kéo dài đến khi bé trưởng thành và dẫn đến viêm phổi.
Hen suyễn
Hen suyễn là bệnh thường mắc phải của những trẻ có cha mẹ hút thuốc. Những đứa trẻ bị hen suyễn do hít phải khói thuốc lá có nguy cơ phát bệnh sớm hơn và thường xuyên hơn. Chúng phải sử dụng thuốc hen suyễn thường xuyên hơn trong một thời gian dài.
Giảm khả năng miễn dịch
Khói thuốc lá làm suy yếu khả năng miễn dịch ở trẻ em và cả người lớn, dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm bệnh. Những đứa trẻ hít phải khói thuốc thường gặp phải những biến chứng về phổi trong suốt và sau quá trình phẫu thuật bao gồm quá trình gây mê. Những đứa trẻ này cũng thường có nguy cơ cao mắc các bệnh viêm màng não, có thể gây ra tử vong, bại não, điếc và tàn phế. Những người hút thuốc được xem như người mang mầm bệnh.
Bệnh tim mạch
Khói thuốc lá có thể gây ra những bệnh về tim mạch ngay từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành. Những người hít phải khói thuốc cũng gánh chịu nguy cơ mắc bệnh tim cao như những người chủ động hút thuốc.
Trên đây chỉ là những tác hại thường thấy nhất của khói thuốc lá đối với sức khỏe của trẻ nhỏ. Có thể còn có những nguy hiểm tiềm ẩn trong khói thuốc lá khác ít gặp hơn. Tốt nhất bạn nên nuôi dạy trẻ trong một môi trường lành mạnh không khói thuốc lá vì sức khỏe và tương lai của trẻ.
Làm thế nào để mẹ cai thuốc trong quá trình mang thai?
Thai phụ nên đến gặp bác sĩ, hộ sinh hay y tá để có thể tạo ra kế hoạch cai thuốc hiệu quả và khoa học nhất.
1. Sử dụng những sản phẩm thay thế nicotin
Khi mang thai và cho con bú, các bà mẹ nên từ bỏ thuốc lá mà không cần sự hỗ trợ của thuốc. Tuy nhiên, nếu cần đến sự trợ giúp của thuốc, các thai phụ có thể sử dụng những sản phẩm thay thế nicotin. Mặc dù những sản phẩm này an toàn hơn việc hút thuốc nhưng chúng vẫn chứa một lượng rất nhỏ nicotin nên chúng vẫn ít nhiều ảnh hưởng đến thai nhi. Bạn nên trao đổi về những lợi ích và tác hại của những sản phẩm này với dược sĩ hay bác sĩ trước khi dùng, và nên nói với bác sĩ rằng bạn đang mang thai. Phụ nữ mang thai và đang cho con bú không được sử dụng Zyban (bupropion) và Champix (varenicline) để cai thuốc.
Nếu có bất kì thắc mắc liên quan đến vấn đề này, bạn nên nhờ đến sự tư vấn của bác sĩ để được giải đáp những thắc mắc và được khám chữa bệnh kịp thời.
2. Những mẹo giúp bạn cai thuốc
Bên cạnh dùng phương pháp hỗ trợ, bạn có thể thực hiện thêm những mẹo dưới đây:
- Tập thể dục,
- Những bài tập nhẹ nhàng như bơi lội, đi bộ và yoga rất tốt cho bạn và chúng cũng không gây ảnh hưởng gì đến thai nhi (tuy nhiên hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu tập);
- Nếu vợ/chồng hay thành viên nào trong gia đình bạn hút thuốc, khuyến khích họ cai thuốc hay chỉ hút bên ngoài;
- Khi muốn hút thuốc, hãy ngay lập tức tìm việc gì đó để làm;
- Hãy tận hưởng những gì bạn đáng được hưởng bằng số tiền tiềt kiệm được từ việc không mua thuốc để hút;
- Khi cầm trong tay điếu thuốc bạn không nên bỏ cuộc, đừng hút dù chỉ là một hơi.
Nếu bạn lại thèm hút thuốc lá, bạn hãy thử những bài tập sau để bình tĩnh và giữ cho mình tỉnh táo:
- Cố gắng trì hoãn vài phút để cơn thèm hút thuốc qua đi;
- Hít thở chậm và sâu;
- Tìm việc để làm: gọi điện cho bạn bè, nghe nhạc hay tập những động tác thể dục để chuẩn bị cơ thể khi sinh;
- Nghỉ ngơi và uống từng ngụm nước một cách chậm rãi.
Hut thuốc lá là một thói quen gây hại đến sức khỏe của chính bản thân bạn và những người xung quanh. Hãy bỏ thuốc lá ngay để bảo vệ sức khỏe của bạn và con yêu.