Bệnh thận mang tới bao nhiêu đắn đo cho người bệnh như người bệnh thận nên ăn gì, thực phẩm tốt cho thận là gì hay chế biến món ăn thế nào. Những thắc mắc này là dễ hiểu vì thực phẩm có ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe thận.
Thận là cơ quan nhỏ có hình dạng giống hạt đậu nhưng vô cùng mạnh mẽ và đảm nhận nhiều việc quan trọng như lọc chất thải, điều hòa huyết áp, cân bằng nước và điện giải… Vậy nhưng bệnh thận là một căn bệnh phổ biến ảnh hưởng đến khoảng 10% dân số thế giới. Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể làm tổn thương cơ quan quan trọng này.
Bệnh tiểu đường và cao huyết áp là những yếu tố nguy cơ phổ biến nhất đối với bệnh thận. Tuy nhiên, béo phì, hút thuốc, di truyền, giới tính và tuổi tác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Khi thận không hoạt động đúng cách, các chất thải sẽ tích tụ trong máu, kể cả các chất thải từ thực phẩm. Vì vậy, việc áp dụng một chế độ ăn uống với các thực phẩm tốt cho thận sẽ là vô cùng cần thiết cho những người bị bệnh thận.
Người bệnh thận nên tránh chất gì?
Nếu bị bệnh thận, bạn cần hạn chế ăn uống khác nhau tùy thuộc vào mức độ tổn thương thận. Những người bị bệnh thận giai đoạn đầu có những hạn chế khác với những người bị suy thận, còn được gọi là bệnh thận giai đoạn cuối (end-stage renal disease – ESRD).
Bạn cần tuân theo chế độ ăn lành mạnh giúp giảm lượng chất thải trong máu. Chế độ ăn này thường được gọi là chế độ ăn uống dành cho người bị bệnh thận. Chế độ ăn này giúp tăng chức năng thận đồng thời ngăn ngừa những tổn thương thận nặng thêm.
Mặc dù chế độ ăn uống khác nhau theo từng giai đoạn của bệnh thân, nhưng bác sĩ thường khuyên rằng tất cả những người bị bệnh thận hạn chế các chất dinh dưỡng sau đây:
• Natri: Natri được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm và một thành phần chính của muối ăn. Bệnh thận sẽ khiến cho thận không thể lọc ra natri dư thừa, làm cho mức độ natri trong máu tăng lên. Thường những người bị bệnh thận được khuyến cáo nên hạn chế natri dưới 2.000mg mỗi ngày.
• Kali: Kali đóng nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể, nhưng những người bị bệnh thận cần phải hạn chế kali để tránh làm tăng mức độ kali trong máu và gây nguy hiểm. Thường những người bị bệnh thận được khuyến cáo nên hạn chế kali dưới 2.000mg mỗi ngày.
• Phốt pho: Thận bị tổn thương không thể loại bỏ phốt pho dư thừa, một khoáng chất trong nhiều loại thực phẩm. Mức độ phốt pho cao có thể gây hại cho cơ thể nên người bị bệnh thận nên giới hạn lượng phốt pho nạp vào dưới 800–1.000mg mỗi ngày.
• Protein: Protein là một chất dinh dưỡng khác mà những người bị bệnh thận có thể cần phải hạn chế. Chất thải từ quá trình trao đổi chất protein không thể phân giải khi thận bị tổn thương nên bạn cần hạn chế nạp chất này.
Tuy nhiên, những người mắc bệnh thận giai đoạn cuối phải trải qua quá trình lọc máu, phương pháp điều trị lọc và làm sạch máu, có nhu cầu protein lớn hơn. Vậy nên bạn cần hỏi ý kiến bác sĩ về nhu cầu ăn kiêng của riêng mình. May mắn thay, có rất nhiều loại thực phẩm ngon và lành mạnh có ít phốt pho, kali và natri mà bạn có thể chọn lựa.
Các thực phẩm tốt cho người bệnh thận
Bạn hãy tham khảo những món sau để trả lời cho câu hỏi: “Người bệnh thận nên ăn gì?” nhé.
1. Thực phẩm tốt cho thận: Súp lơ
Súp lơ là một loại rau có nhiều chất dinh dưỡng, bao gồm vitamin C, vitamin K và vitamin B folate. Loại rau này cũng có đầy đủ các hợp chất chống viêm như indoles và là một nguồn chất xơ dồi dào. Trong 124g súp lơ nấu chín chứa:
- Natri: 19mg
- Kali: 176mg
- Phốt pho: 40mg
Bạn có thể làm súp lơ nghiền ăn thay khoai tây vì là một món ăn ít kali.
2. Quả việt quất
Quả việt quất chứa nhiều chất dinh dưỡng và là một nguồn cung cấp chất chống oxy hóa tốt. Đặc biệt, những quả mọng ngọt ngào này chứa chất chống oxy hóa được gọi là anthocyanins, có thể bảo vệ chống lại bệnh tim, một số bệnh ung thư, suy giảm trí tuệ và tiểu đường.
Việt quất cũng là một món lý tưởng để đưa vào danh sách câu trả lời cho câu hỏi người bệnh thận nên ăn gì, vì loại quả này có ít natri, phốt pho và kali.
Trong 148g quả việt quất tươi chứa:
- Natri: 1,5mg
- Kali: 114mg
- Phốt pho: 18mg
3. Thực phẩm tốt cho thận: Cá chẽm
Cá chẽm là một loại thực phẩm chất lượng cao có chứa chất béo vô cùng lành mạnh gọi là omega-3. Omega-3 giúp giảm viêm và có thể giảm nguy cơ suy giảm nhận thức, trầm cảm và lo âu. Ngoài ra, cá chẽm còn có hàm lượng phốt pho thấp hơn các loại hải sản khác.
Tuy nhiên, bạn chỉ được dùng một phần nhỏ để giữ mức phốt pho trong tầm kiểm soát.
Trong 85g cá chẽm nấu chín chứa:
- Natri: 74 mg
- Kali: 279mg
- Phốt pho: 211mg
4. Nho đỏ
Nho đỏ không chỉ ngon mà còn cung cấp một lượng dinh dưỡng rất đáng kể. Nho đỏ có hàm lượng vitamin C cao và chứa các chất chống oxy hóa gọi là flavonoid, được chứng minh là có khả năng giảm viêm.
Ngoài ra, nho đỏ có hàm lượng resveratrol cao, một loại flavonoid được chứng minh là có lợi cho sức khỏe tim mạch và giúp chống bệnh tiểu đường cũng như suy giảm nhận thức.
Những trái cây ngọt này khá tốt với thận vì trong 75g nho chỉ chứa:
- Natri: 1,5mg
- Kali: 144mg
- Phốt pho: 15mg
5. Lòng trắng trứng
Mặc dù lòng đỏ trứng rất bổ dưỡng nhưng cũng có lượng phốt pho khá cao nên thường không được nhắc tới khi trả lời câu hỏi người bệnh thận nên ăn gì. Vậy nên những người theo chế độ ăn kiêng dành riêng cho người bệnh thận thường chỉ ăn lòng trắng trứng. Lòng trắng trứng cung cấp một nguồn protein an toàn với thận.
Lòng trắng trứng là một lựa chọn thích hợp cho những người phải trải qua quá trình chạy thận nhân tạo có nhu cầu protein cao nhưng cần phải hạn chế phốt pho.
Hai lòng trắng trứng lớn (66g) chứa:
- Natri: 110mg
- Kali: 108mg
- Phốt pho: 10mg
6. Tỏi, một thực phẩm tốt cho thận
Những người có vấn đề về thận nên hạn chế lượng natri trong chế độ ăn, kể cả natri trong muối. Trong trường hợp này, tỏi là một sự lựa chọn tốt thay thế cho muối đối với những ai thắc mắc người bệnh thận nên ăn gì. Loại củ này giúp thêm hương vị cho món ăn và cung cấp nhiều dinh dưỡng.
Tỏi là một nguồn giàu mangan, vitamin C và vitamin B6 và chứa các hợp chất lưu huỳnh có đặc tính kháng viêm.
Ba tép (9g) tỏi chứa:
- Natri: 1,5mg
- Kali: 36mg
- Phốt pho: 14mg
7. Kiều mạch (hạt tam giác mạch)
Nhiều loại ngũ cốc nguyên hạt có xu hướng chứa một lượng lớn phốt pho, nhưng kiều mạch là một ngoại lệ. Kiều mạch rất giàu dinh dưỡng, cung cấp một lượng tốt vitamin B, magie, sắt và chất xơ. Đây cũng là một loại ngũ cốc không chứa gluten nên là một lựa chọn tốt cho những người bị bệnh celiac hoặc không dung nạp gluten.
Trong 84g kiều mạch nấu chín có chứa:
- Natri: 3,5mg
- Kali: 74mg
- Phốt pho: 59mg
8. Thực phẩm tốt cho thận: Dầu ô liu
Dầu ô liu là nguồn cung cấp chất béo và không chứa phốt pho nên đây là một lựa chọn rất tốt cho những người mắc bệnh thận. Thực phẩm lành mạnh, giàu calo như dầu ô liu rất quan trọng với những người bệnh thận cần kiểm soát cân nặng.
Phần lớn chất béo trong dầu ô liu là chất béo không bão hòa đơn gọi là axit oleic, có đặc tính kháng viêm. Hơn nữa, chất béo không bão hòa đơn ổn định ở nhiệt độ cao nên dầu ô liu trở thành một lựa chọn lành mạnh cho việc nấu nướng.
Trong 28g dầu ô liu chứa:
- Natri: 0,6mg
- Kali: 0,3mg
- Phốt pho: 0mg
9. Hạt Bulgur
Bulgur là một loại ngũ cốc cổ xưa, tốt với thận hơn so với các loại ngũ cốc có hàm lượng phốt pho và kali cao khác không nằm trong danh sách câu trả lời người bệnh thận nên ăn gì. Loại hạt dinh dưỡng này là nguồn cung cấp vitamin B, magie, sắt và mangan tốt. Đây cũng là một nguồn protein thực vật và chất xơ rất tốt. Những chất này là những chất rất quan trọng cho sức khỏe tiêu hóa.
Trong 91g bulgur chứa:
- Natri: 4,5mg
- Kali: 62mg
- Phốt pho: 36mg
10. Bắp cải
Bắp cải thuộc họ rau cải và chứa các vitamin, khoáng chất và các hợp chất thực vật mạnh mẽ. Đây là nguồn vitamin K, vitamin C và vitamin B dồi dào. Hơn nữa, bắp cải cung cấp chất xơ không hòa tan, một loại chất xơ giúp hệ thống tiêu hóa của bạn khỏe mạnh bằng cách thúc đẩy chuyển động ruột thường xuyên.
Lượng kali, phốt pho và natri trong bắp cải rất thấp. Trong 70g bắp cải có chứa:
- Natri: 13mg
- Kali: 119mg
- Phốt pho: 18mg
11. Gà bỏ da
Mặc dù những người có vấn đề về thận cần giới hạn lượng protein nạp vào cơ thể, nhưng việc cung cấp cho cơ thể một lượng protein thích hợp là rất quan trọng cho sức khỏe.
Ức gà không da có chứa ít phốt pho, kali và natri hơn so với các phần thịt gà khác nên bạn có thể chọn thực phẩm này trong chế độ ăn. Khi mua gà, bạn hãy chọn gà tươi và tránh gà đã qua chế biến vì gà đã qua chế biến chứa một lượng lớn natri và phốt pho.
Trong 84g ức gà không da có chứa:
- Natri: 63 mg
- Kali: 216 mg
- Phốt pho: 192 mg
12. Ớt chuông
Ớt chuông chứa một lượng chất dinh dưỡng dồi dào nhưng lại ít kali hơn nhiều loại rau khác. Những quả ớt có màu rực rỡ này chứa đầy vitamin C chống oxy hóa mạnh mẽ. Một quả ớt chuông 74g cung cấp tới 158% lượng vitamin C cần thiết mỗi ngày. Ớt chuông cũng cung cấp vitamin A, một chất dinh dưỡng quan trọng cho chức năng miễn dịch, thường bị tổn thương ở những người bị bệnh thận.
Một quả ớt chuông 74g chứa:
- Natri: 3 mg
- Kali: 156 mg
- Phốt pho: 19 mg
13. Hành tây
Hành tây là một loại gia vị vô cùng thích hợp cho các món ăn theo chế độ ăn uống dành cho người bị bệnh thận vì loại củ này không chứa natri. Hành tây cũng thay thế được hương vị của muối trong món ăn rất tốt. Hơn nữa, hành tây có nhiều vitamin C, mangan và vitamin B cùng các lợi khuẩn giúp giữ cho hệ tiêu hóa của bạn khỏe mạnh.
Một củ hành tây 70g chứa:
- Natri: 3mg
- Kali: 102mg
- Phốt pho: 20mg
Bạn có thể xào hành tây trong dầu ô liu để có một món ăn thơm ngon mà lại không phải lo lắng người bệnh thận nên ăn gì.
14. Cải lông
Nhiều loại rau xanh có lợi cho sức khỏe như rau chân vịt và cải xoăn có hàm lượng kali cao nên rất khó đưa vào chế độ ăn dành cho người bị bệnh thận. Tuy nhiên, rau cải lông là một loại thực vật giàu chất dinh dưỡng có hàm lượng kali thấp nên là một lựa chọn tốt cho các món salad và các món ăn phụ cho người bệnh thận. Cải lông cũng là một nguồn giàu vitamin K, mangan và canxi, tất cả đều quan trọng đối với sức khỏe của xương.
Loại rau bổ dưỡng này cũng chứa nitrat giúp giảm huyết áp, một lợi ích quan trọng đối với những nguồi cần biết người bị bệnh thận nên ăn gì.
Trong 20g cải lông sống chứa:
- Natri: 6mg
- Kali: 74mg
- Phốt pho: 10mg
15. Hạt macadamia (hạt mắc ca)
Hầu hết các loại hạt có hàm lượng phốt pho cao và không được khuyến cáo cho những người đang tìm câu trả lời cho câu hỏi người bệnh thận nên ăn gì. Tuy nhiên, hạt macadamia là một lựa chọn ngon và phù hợp cho những người có vấn đề về thận. Hạt này có hàm lượng phốt pho thấp hơn nhiều so với các loại hạt phổ biến như đậu phộng và hạnh nhân. Ngoài ra, hạt macadamia còn cung cấp các loại chất béo lành mạnh, vitamin B, magiê, đồng, sắt và mangan.
Trong 28 hạt macadamia chứa:
- Natri: 1,4mg
- Kali: 103mg
- Phốt pho: 53mg
16. Thực phẩm tốt cho thận: Củ cải
Củ cải là một loại rau có thể bổ sung vào chế độ ăn uống dành cho người bị bệnh thận vì củ cải có rất ít kali và phốt pho nhưng có nhiều chất dinh dưỡng quan trọng khác. Củ cải là nguồn cung cấp vitamin C, một chất chống oxy hóa được chứng minh là làm giảm nguy cơ bệnh tim và đục thủy tinh thể. Ngoài ra, vị cay của củ cải cũng giúp bổ sung hương vị cho các món ăn natri thấp.
Trong 58g củ cải thái lát chứa:
- Natri: 23mg
- Kali: 135mg
- Phốt pho: 12mg
17. Cải củ turnip
Cải củ turnip rất tốt cho thận và là một sự thay thế thích hợp cho các loại rau có hàm lượng kali cao hơn như khoai tây và bí đỏ. Loại củ này chứa nhiều chất xơ và chất dinh dưỡng như vitamin C, vitamin B6, mangan và canxi.
Trong 78g cải củ turnip nấu chín có chứa:
- Natri: 12,5mg
- Kali: 138mg
- Phốt pho: 20mg
Bạn có thể rang hoặc luộc, nghiền cải turnip để nấu thành một món ăn lành mạnh rất tốt để trả lời cho câu hỏi người bệnh thận nên ăn gì.
18. Dứa
Nhiều loại trái cây nhiệt đới như cam, chuối và kiwi rất giàu kali nên không thích hợp cho câu hỏi người bệnh thận nên ăn gì. Tuy nhiên, dứa là một sự thay thế ngọt ngào, chứa ít kali cho những người có vấn đề về thận. Hơn nữa, dứa giàu chất xơ, vitamin B, mangan và bromelain, một loại enzyme giúp giảm viêm.
Trong 165g dứa chứa:
- Natri: 2mg
- Kali: 180mg
- Phốt pho: 13mg
19. Nam việt quất
Nam việt quất có lợi cho cả đường tiết niệu, thận và là câu trả lời thích hợp cho câu hỏi người bệnh thận nên ăn gì. Loại trái cây nhỏ bé này chứa các chất dinh dưỡng thực vật được gọi là proanthocyanidins loại A. Chất này giúp ngăn vi khuẩn dính vào niêm mạc đường tiết niệu và bàng quang, do đó ngăn ngừa nhiễm trùng. Chức năng này rất hữu ích cho những người bị bệnh thận, vì họ có nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.
Trong 100g nam việt quất tươi chứa:
- Natri: 2mg
- Kali: 85mg
- Phốt pho: 13mg
Nam việt quất có thể ăn khô, nấu chín, tươi hoặc làm nước trái cây.
20. Thực phẩm tốt cho thận: Nấm shiitake
Nấm shiitake là một loại thực phẩm có thể được sử dụng thay thế thịt cho những người có chế độ ăn dành cho bệnh nhân bị bệnh thận cần hạn chế protein. Đây là thực phẩm giàu vitamin B, đồng, mangan và selen. Ngoài ra, nấm shiitake còn cung cấp một lượng protein và chất xơ thực vật rất tốt.
Nấm shiitake có hàm lượng vi khuẩn thấp hơn nấm portobello và nấm nút trắng nên là lựa chọn thông minh cho những người phân vân người bệnh thận nên ăn gì.
Trong 145g nấm shiitake nấu chín có chứa:
- Natri: 6mg
- Kali: 170mg
- Phốt pho: 42mg
Bạn sẽ không cần băn khoăn người bệnh thận nên ăn gì, thực phẩm nào tốt cho thận nếu biết cách kết hợp các thực phẩm trên. Thận rất quan trọng với cơ thể nên bạn hãy ăn uống cẩn thận để bảo vệ bộ phận này nhé.
Thanh Tùng | HELLO BACSI