Rụng tóc ở phụ nữ

Tác giả: Dr. Huynh Wynn Tran, Assistant Professor of Medicine Los Angeles, Hoa Kỳ

Tổng quan

• Rụng tóc ở phụ nữ là một triệu chứng khó chịu nhiều quý bà cô chị em hay gặp. Bài viết này chỉ ra những lý do hay gây rụng tóc ở phụ nữ và cách chữa trị.
• So với đàn ông, rụng tóc ở phụ nữ xảy ra ít hơn, nhưng rụng tóc lại ảnh hưởng xấu nhiều hơn đến phụ nữ do mái tóc thường là cách thể hiện sức khoẻ và tâm sinh lý của người phụ nữ, nhất là trong văn hoá Á Đông. Khoảng 1/3 phụ nữ sẽ rụng tóc trong đời và có đến 2/3 phụ nữ sau tuổi mãn kinh bị rụng tóc.
• Có nhiều lý do dẫn đến rụng tóc và lý do được chia ra do chu kỳ mọc tóc hay nang tóc. Trung bình, mỗi người phụ nữ rụng 50 – 100 cọng tóc mỗi ngày và cũng có ngần ấy số tóc mới được sinh ra. Khi chu kỳ mọc tóc bị ảnh hưởng, tóc rụng nhiều hơn số tóc sinh ra, tóc sẽ dần ít đi, dần dần dẫn đến hói đầu.
• Mặt khác, nếu nang tóc bị tổn thương, viêm nhiễm, hay ảnh hưởng hormone dẫn đến kém phát triển cũng sẽ làm tóc mọc chậm, teo tóc, dẫn đếm số lượng tóc rụng nhiều hơn tóc mới sinh, và cũng có thể dẫn đến hói đầu. Nghiên cứu cho thấy tế bào mầm tóc ở nữ dễ bị ảnh hưởng hơn nam
• Loại rụng tóc thường gặp ở phụ nữ cùng là loại hay gặp ở đàn ông, là loại do ảnh hưởng của hormone nam (androgenetic alopecia). Tuy nhiên, cách rụng tóc ở nam và nữ khác nhau. Ở nam, tóc bắt đầu rụng từ bên bên vầng trán, dần dần tạo ra chữ “M”. Trong khi đó, rụng tóc ở phụ nữ bắt đầu từ đỉnh đầu, và rụng thưa dần chứ không tập trung một chỗ như nam. Vì vậy, phụ nữ rụng tóc ít khi hói hoàn toàn như nam và ít khi có vầng trán cao chữ “M”.

Tóc mọc theo 3 giai đoạn

• Giai đoạn tăng trưởng Anagen là giai đoạn nang tóc đang trong giai đoạn phát triển, mọc 0,4mm mỗi ngày, kéo dài 2 – 4 năm với nam và 3 – 6 năm ở nữ. Đây là giai đoạn chiếm phần lớn (90%) của tóc trên đầu chúng ta.
• Giai đoạn cuối của tăng trưởng, gọi là Catagen, khi tóc đạt được độ dài tối đa thì sẽ dừng lại. Tất cả mọi hoạt động tăng trưởng của tóc lúc này dồn hết vào thân tóc. Giai đoạn diễn rất ngắn và chỉ có 1 – 2% tóc trên đầu ờ giai đoạn này.
• Giai đoạn thoái hoá Telogen, là thời điểm nang tóc nghỉ ngơi, kéo dài 3 – 6 tháng. Giai đoạn này chiếm khoảng 10% tóc trên đầu chúng ta.

Có nhiều lý do rụng tóc ở phụ nữ?

Rụng tóc do hormone

• Đây là dạng rụng tóc mà hầu hết phụ nữ sẽ gặp trong đời, nhất là sau khi mãn kinh. Phụ nữ càng lớn tuổi thì càng dễ bị mắc dạng rụng tóc này. Thường rụng tóc xảy ra nhiều nhất ở lúc sắp mãn kinh, cùng với khô da và các dấu hiệu khác như đổ mồ hôi ban đêm, nóng lạnh, thay đổi tính tình, do thay đổi về estrogen. Bệnh này cũng có thể do di truyền. Nếu mẹ bị rụng tóc thì nhiều khả năng con gái sau này cũng có thể bị. Các bệnh lý tăng hormon androgen như ung thư tuyến thượng thận, buồng trứng, tuyến yên, hay các lý do khác cũng có thể gây rụng tóc ở nữ.
• Rụng tóc loại này là do hormone nam Androgen làm ảnh hưởng đến chu kỳ mọc tóc, làm ngắn lại giai đoạn mọc Anagen. Đây cũng là nguyên nhân thường gây ra rụng tóc ở nam giới. Hormone androgen là hormon quan trọng ở cả hai giới trong việc duy trì tình dục và kiểm soát lông tóc. Khi hormone mất cân bằng (với estrogen và các hormon khác), sẽ khiến nang tóc nhỏ đi, teo lại, dần dần thay thế các sợi tóc mạnh khoẻ thành các lông măng.

Cách tóc rụng có thể chỉ ra lý do rụng

Tuỳ vào bệnh nhân và loại rụng tóc mà các quý bà cô có kiểu rụng tóc khác nhau. Ở mỗi kiểu, cách rụng tóc có thể gợi ý nguyên nhân.

• Rụng tóc toàn đầu, làm tóc mỏng toàn đầu thường xảy ra nhất ở phụ nữ chỉ ra lý do rụng thường do nhiều hệ cơ quan trong cơ thể (như dinh dưỡng, tuổi tác, hormone), trong khi, rụng chỉ một vạt, vùng nhỏ trên đầu có thể do nhiễm trùng viêm nấm, viêm mãn tính (mụn mọc ngược), hay tâm thần (tự nhổ tóc).
• Rụng góc vòng ngoài rìa cũng có thể do viêm nhiễm nấm hoặc viêm da.
• Cách rụng đột ngột (trong vài ngày hoặc vài tuần) gợi ý nguyên nhân thường cấp tính như nhiễm trùng, tâm thần trong khi rụng từ từ (vài tháng đến vài năm) gợi ý nguyên nhân có tính hệ thống như tuổi tác, stress, hay dinh dưỡng.
• Vùng da rụng tóc đổi màu, ngứa, sưng có thể là do nhiễm trùng hay viêm nhiễm trong khi vùng rụng tóc hoàn toàn lành lặn, trơn láng, thường chỉ ra lý do hormone.
• Rụng tóc toàn thân thường xảy ra sau khi hoá trị hay bệnh tự miễn.

Rụng tóc không hẳn là do ung thư

Tôi nhận được nhiều câu hỏi về rụng tóc và ung thư. Trong khi ung thư, nhất là giai đoạn 3 và 4, có thể dẫn đến rụng tóc và sau khi hoá trị co thể rụng tóc, nhưng không phải rụng tóc lúc nào cũng do ung thư. Có rất nhiều lý do rụng tóc. Quý vị nên gặp bác sĩ da liễu hoặc bác sĩ gia đình để tìm hiểu tại sao, không nên cho rằng rụng tóc là do ung thư, dẫn đến stress thêm, và tóc càng thêm rụng.

Cách chữa rụng tóc ở phụ nữ

• Rụng tóc và hói đầu ở phụ nữ rất khó trị và cần sự kiên nhẫn. Thường tôi khuyên bệnh nhân chữa rụng tóc hay hói đầu cần ít nhất 6 tháng để có kết quả. Đơn giản vì chu kỳ mọc tóc cũng đã mất vài tháng để có thể thấy tóc mọc hiệu quả.
• Tìm ra nguyên nhân thực sự là cách tốt nhất để chữa rụng tóc. Trị kem kháng nấm hoặc thuốc trụ sinh nếu rụng tóc do viêm nhiễm. Trị liệu tâm lý nếu rụng tóc là do tâm thần (tự nhổ tóc). Bác sĩ sẽ kiểm tra máu của quý vị xem có thiếu các chất sắt, kềm, thiếu hay dư hormone tuyến giáp, thiếu máu, và các bệnh lý tự miễn khác.

Đối với rụng tóc do hormon Androgen

Bác sĩ có thể dùng các biện pháp sau đây

• Thuốc xịt Minoxidil (Rogaine), thuốc này trước kia dùng để chữa cao huyết áp. Thường liều dùng là 2% hoặc 5% đều có tác dụng. Lưu ý là thuốc này chỉ cải thiện được độ mọc tóc, chứ sẽ khó làm tóc mọc mới hoàn toàn như xưa. Bệnh nhân cần dùng ít nhất 6 đến 12 tháng để có kết quả. Nếu ngưng thuốc, bệnh nhân có thể thấy tóc rụng nhanh hơn. Khi dùng thuốc này, da đầu và tóc phải khô, xịt kem (foaming) lên vùng tóc rụng, dùng các ngón tay xoa đều để thuốc ngấm và chân tóc. Nhớ rửa tay sạch và rửa sạch thuốc nếu dính vào vùng da khác trên cơ thể. Để thuốc trên tóc ít nhất vài tiếng trước khi đi gội đầu. Tác dụng phụ của thuốc gồm ngứa da đầu (do có Alcohol), tóc mọc không đều, có chỗ nhiều chỗ ít.
• Thuốc kháng Androgen như Spironolactone (Aldactone), đặc biệt có hiệu quả nếu phụ nữ mắc hội chứng đa nang (PCOS) vì hội chứng này tạo ra nhiều hormone nam. Bác sĩ thường kê toa Spironolactone với thuốc ngừa thai (phụ nữ đang uống Aldactone không nên có thai vì có thể có hậu quả đáng tiếc). Tác dụng phụ của thuốc gồm giảm ham muốn, buồn chán, và mệt mỏi.
• Thuốc bổ sung sắt và kẽm. Thiếu sắt có thể là lý do rụng tóc. Bác sĩ sẽ kiểm tra nồng độ sắt và bổ sung sắt và kẽm. Tuy nhiên, nếu nồng độ sắt là bình thường thì quý vị không nên uống vì có thể dẫn đến đau bao tử.
• Cấy tóc có thể là một biện pháp khác, nhưng cách này là phẫu thuật xâm lấn có nhiều kết quả khác nhau.

Tài liệu tham khảo

Rụng tóc ở phụ nữ – Facebook BS. Huynh Wynn Tran