Thủy đậu (trái rạ) là một bệnh truyền nhiễm để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh đã giảm đáng kể kể từ khi vaccine thủy đậu ra đời, nhưng vẫn có những đứa trẻ bị căn bệnh này hành hạ hàng năm. Phần lớn nguyên nhân là do chúng chưa đến tuổi chích ngừa, hoặc đã tới ngày đi tiêm mà vaccine chưa có. May mắn thay, có rất nhiều cách bạn có thể làm ở nhà để chăm sóc trẻ bị thủy đậu nhằm giảm bớt các triệu chứng khó chịu mà căn bệnh này gây ra.
Về bệnh thủy đậu
Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm do virus varicella zoster gây ra. Thủy đậu có thể lây lan qua:
- Tiếp xúc trực tiếp với người bị thủy đậu
- Hắt hơi và ho
- Tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh zona
Giống như thủy đậu, bệnh zona là do virus varicella zoster gây ra. Nếu trước đây bạn bị thủy đậu, virus này sẽ nằm im trong cơ thể bạn sau khi khỏi bệnh. Nhiều năm sau, gặp điều kiện thuận thuận lợi, nó được kích hoạt trở lại và bạn có thể bị bệnh zona.
Triệu chứng thủy đậu
Trẻ bị nhiễm virus thủy đậu thường không có triệu chứng cho đến 2-3 tuần sau khi tiếp xúc với virus.
Ở trẻ em, bệnh thường bắt đầu bằng cảm giác mệt mỏi nói chung cũng như sốt, ho, nhức đầu, mất cảm giác ngon miệng. Trong 3-5 ngày tiếp theo, các nốt ban bắt đầu bùng phát.
Lúc đầu, phát ban này xuất hiện dưới dạng các đốm đỏ, phát triển thành những mụn nước nhỏ trên ngực, lưng, bụng, mặt. Sau đó, chúng lan sang phần còn lại của cơ thể, thậm chí còn nổi trên miệng, tai, mắt và bộ phận sinh dục. Các mụn nước vô cùng ngứa ngáy. Tình trạng ngứa chỉ hết khi mụn đóng vảy và khô lại, sau vài tuần thì bong ra.
Điều an ủi là phát ban không để lại bất kỳ vết sẹo nào trừ khi mụn nước hoặc vảy bị trầy xước, hoặc vết loét bị nhiễm trùng. Ngoài ra, các triệu chứng thủy đậu ở trẻ em có xu hướng nhẹ hơn nhiều so với người lớn.
Biến chứng thủy đậu và rủi ro
Đối với những trẻ vốn có thể trạng khỏe mạnh, khi bị thủy đậu thì hầu như không có biến chứng nào khác ngoài phát ban ngứa. Hiếm khi vết loét thủy đậu bị nhiễm vi khuẩn (các vi khuẩn này là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh khác như viêm phổi và viêm não).
Ngược lại, những trẻ có sức đề kháng yếu có nguy cơ cao nếu tiếp xúc với thủy đậu. Virus có khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chúng. Những đứa trẻ này bao gồm:
- Trẻ sơ sinh
- Trẻ em có hệ thống miễn dịch thấp
- Trẻ bị ung thư
- Trẻ em đang dùng thuốc ức chế miễn dịch như corticosteroid liều cao
Những đứa trẻ này cần tránh xa những người bị thủy đậu hoặc các đối tượng có thể đã nhiễm thủy đậu nhưng chưa xuất hiện triệu chứng.
Có cần đưa bé đi khám bác sĩ khi nghi bé bị thủy đậu không?
Bạn nên đưa con đến bác sĩ đa khoa nếu nghi ngờ bé bị thủy đậu.
Bạn cũng nên nói chuyện với bác sĩ nếu con bạn thuộc một trong những nhóm có nguy cơ cao ở trên và đã tiếp xúc với người có thể bị thủy đậu.
Phụ nữ mang thai cũng cần tầm soát thủy đậu kẻo bệnh gây biến chứng cho thai nhi và trẻ sơ sinh.
Chăm sóc khi trẻ bị thủy đậu
Trẻ em bị thủy đậu thường chỉ cần điều trị để giảm các triệu chứng như ngứa và sốt. Đây là lời khuyên cho các bậc phụ huynh khi chăm sóc con bị thủy đậu:
Với hầu hết trẻ em khỏe mạnh, bệnh thủy đậu sẽ tự khỏi mà không cần điều trị chuyên khoa. Tuy nhiên, hãy gặp bác sĩ nhi khoa hoặc bác sĩ da liễu trong các trường hợp sau:
- Bé sơ sinh của bạn bị thủy đậu
- Con bạn có hệ thống miễn dịch yếu
- Bất kỳ mụn nước nào bị nhiễm trùng
Phòng chống thủy đậu
Cách tốt nhất để tránh bệnh thủy đậu là đưa con đi tiêm chủng đúng lịch.
- Trẻ từ 12 tháng – 12 tuổi: tiêm 2 mũi cách nhau tối thiểu 3 tháng. Riêng với trẻ nhỏ dưới 4 tuổi, lịch tiêm được khuyến cáo là: mũi 1 vào lúc 12 tháng tuổi và mũi 2 lúc trẻ được 4–6 tuổi.
- Trẻ từ 13 tuổi trở lên và người lớn: tiêm 2 mũi cách nhau ít nhất 1,5 tháng. Riêng với phụ nữ có kế hoạch sinh con, nên hoàn tất lịch tiêm trước khi có thai tối thiểu 3 tháng.
Tiêm phòng thủy đậu có hiệu quả khoảng 98%. Điều này có nghĩa là, vẫn có trường hợp trẻ mắc bệnh thủy đậu dù đã được tiêm chủng. Song bệnh có xu hướng chóng lành hơn và mụn nước trên da không quá nghiêm trọng.
Những người bị bệnh zona nên che chắn các nốt ban để giảm nguy cơ truyền virus cho bất kỳ trẻ em nào.