Nếu như nám da là tình trạng phổ biến ở phụ nữ mang thai thì tàn nhang lại dễ nổi rõ lên khi da bạn tiếp xúc ánh nắng mặt trời. Để không phải mất quá nhiều thời gian che giấu những đốm nâu khi make up, bạn có thể tìm cách trị nám và tàn nhang bằng thuốc bôi, mặt nạ hóa học, laser…
Sắc tố da là một vấn đề nhiều người quan tâm, đặc biệt là những ai sống trong khí hậu nhiệt đới nhiều nắng quanh năm. Ánh nắng dù ít hay nhiều cũng gây ảnh hưởng lên sắc tố da, tạo các vết nám hay tàn nhang. Các cô gái hãy học cách trị nám và tàn nhang để có một làn da đều màu không tì vết nhé.
Phân biệt nám da và tàn nhang
Để có cách trị nám và tàn nhang, bạn cần phân biệt hai chứng bệnh về da này. Nám da và tàn nhang đều làm da không đều màu nhưng lại có một số đặc điểm khác nhau đấy.
Nám da
Nám da là tình trạng da xuất hiện những đốm màu nâu, rám nắng hoặc màu xám nâu trên da mặt, môi, trán và cằm. Bệnh nám da khá phổ biến ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản từ 20–50 tuổi. Bệnh này ít gặp ở nam giới và phổ biến nhất ở phụ nữ mang thai, đặc biệt là phụ nữ châu Á hay da màu.
Tàn nhang
Tàn nhang là những đốm tròn, không lồi màu nâu hoặc be trên da. Những đốm này thường xuất hiện nhiều và sẽ càng xuất hiện trên da nhiều và rõ hơn khi bạn tiếp xúc liên tục với ánh sáng mặt trời. Tàn nhang đặc biệt phổ biến ở những người có tóc đỏ và nước da trắng. Thậm chí, tàn nhang có thể xuất hiện ở trẻ từ 1–2 tuổi.
Hầu hết tàn nhang ở một người thường đồng đều về màu sắc. Ở những người khác nhau, tàn nhang có màu sắc khác biệt nhau một chút, có thể là màu đỏ, vàng, nâu, nâu nhạt hoặc đen.
Tàn nhang có thể trở nên sẫm màu hơn và dễ thấy hơn sau khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và nhạt màu hơn vào những tháng ít nắng.
Nguyên nhân gây nám da và tàn nhang
Để có cách trị nám và tàn nhang hiệu quả, bạn cần nên biết những nguyên nhân gây bệnh.
Nguyên nhân da mặt bị nám
Nguyên nhân chính xác gây ra nám da vẫn chưa được biết rõ. Các nhà khoa học cho rằng một số thủ phạm sau có thể gây nám da:
1. Ánh nắng mặt trời: Đây được coi là yếu tố gây nám da hàng đầu, đặc biệt là ở những người có gen di truyền khiến dễ mắc bệnh này. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng một số người thường bị nám da vào các tháng mùa hè khi ánh nắng mặt trời mạnh nhất. Vào mùa đông, các sắc tố nám da có xu hướng giảm.
2. Tăng nồng độ progesterone: Phụ nữ mang thai trải qua sự ra tăng hormone estrogen, progesterone và MSH trong suốt tam cá nguyệt thứ 2 và thứ 3 của thai kỳ. Nám da khi mang thai hay còn gọi là chloasma là do tăng nồng độ hormone progesterone chứ không phải do hormone còn lại. Đây là một trong những vấn đề về da mẹ bầu thường gặp.
3. Liệu pháp hormone thay thế: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng những phụ nữ mãn kinh dùng liệu pháp hormone thay thế thường dễ bị nám da hơn. Những người dùng liệu pháp hormone thay thế nhưng chỉ nhận hormone estrogen sẽ ít bị nám da hơn.
4. Kích ứng da do mỹ phẩm: Các loại mỹ phẩm hay liệu pháp bạn đang dùng cũng có thể làm tăng sự sản sinh melanin và làm gia tăng các triệu chứng của bệnh nám da.
5. Yếu tố di truyền: Những người có gen di truyền hoặc có tiền sử gia đình mắc nám da cũng có nguy cơ bị nám da cao hơn.
Để phòng ngừa nám da, những người có nguy cơ cao nên tránh tiếp xúc với ánh nắng và sử dụng thêm biện pháp chống nắng để tránh kích thích sự hình thành của sắc tố da. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ, tránh sử dụng thuốc tránh thai và liệu pháp thay thế hormone nếu có thể.
Nguyên nhân gây tàn nhang
Da có chứa các tế bào tạo sắc tố melanocyte và các tế bào này tạo ra hắc tố melanin. Melanin giúp bảo vệ làn da khỏi tia cực tím. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời kích thích tế bào tạo sắc tố sản sinh ra melanin gây tàn nhang.
Tàn nhang là do sự kết hợp của yếu tố di truyền và tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tuy bất kỳ ai cũng có thể bị tàn nhang nhưng hầu hết những người bị tàn nhang có da sáng màu.
Mặc dù những người có da trắng thường có ít sắc tố melanin hơn những người có làn da sẫm màu, nhưng các tế bào tạo sắc tố của họ lại tạo ra nhiều melanin hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
1. Ánh nắng mặt trời: Ánh nắng mặt trời phát ra tia UV, da hấp thụ tia UV sẽ tăng cường sự sản xuất sắc tố melainin. Những người có tóc vàng hoặc đỏ, mắt có màu sáng và làn da trắng thường nhạy cảm hơn với tia UV và dễ bị tàn nhang.
2. Yếu tố di truyền: Độ đậm nhạt hoặc màu da là yếu tố liên quan đến nguy cơ bị tàn nhang. Những người có làn da trắng hoặc có tóc màu vàng hoặc đỏ thường có những gen di truyền làm họ dễ bị tàn nhang. Nghiên cứu trên các cặp song sinh cũng chỉ ra các cặp song sinh cùng trứng có sự hình thành số lượng tàn nhang tương tự nhau. Do đó, yếu tố di truyền ảnh hưởng lớn tới sự hình thành tàn nhang.
Cách trị nám và tàn nhang hiệu quả
Tùy theo nguyên nhân gây ra tình trạng da không đều màu, cách trị nám và tàn nhang sẽ có nhiều điểm khác biệt mà bạn nên lưu ý.
Những điều bạn nên biết về cách trị nám
1. Thuốc trị nám không kê đơn với thành phần thảo dược
Một số sản phẩm trị nám từ thảo dược có chứa axit kojic giúp làm sáng da bằng cách ức chế sự sản xuất melanin. Bạn có thể sử dụng những sản phẩm này 2 lần mỗi ngày trong vòng 2–3 tháng. Để đạt hiệu quả tối ưu, bạn hãy sử dụng sản phẩm có chứa các thành phần giúp làm sáng da khác như arbutin hoặc vitamin C.
Có 3 loại sản phẩm sau đây đã được chứng minh hiệu quả trong thử nghiệm lâm sàng:
- SkinCeuticals Advanced Pigment Corrector (một loại kem điều chỉnh sắc tố da)
- SkinMedica Lytera Skin Brightening Complex (kem giúp làm sáng da)
- Elure Advanced Skin Brightening Technology (kem làm sáng da công nghệ cao Elure).
2. Sử dụng Tri-Luma – thuốc trị nám da mặt
Bạn có thể sử dụng Tri-Luma để trị nám da mặt. Đây là một sản phẩm trị nám da dạng kem có chứa 3 thành phần chính:
- Hydroquinone giúp làm sáng da
- Retinoid để tăng cường sự thay thế tế bào
- Corticosteroid giúp giảm viêm
Trong đó, hydroquinone là thành phần quan trọng nhất vì đây là chất ức chế sự sản sinh sắc tố da melanin. Theo kết quả nghiên cứu thực hiện tại Bệnh viện St. Luke’s-Roosevelt, 70% bệnh nhân bị nám da hồi phục tới 75% sau 2 tháng sử dụng Tri-Luma.
Khi bệnh nhân còn sử dụng hydroquinone, sự sản sinh sắc tố melanin sẽ bị ức chế, nhưng khi ngưng sử dụng, nám da sẽ dần dần quay trở lại. Ở những bệnh nhân có da tối màu, điều trị bằng hydroquinone trong thời gian dài khiến da trở nên sẫm màu hơn.
Phần lớn bác sĩ da liễu khuyến cáo người bệnh chỉ sử dụng kem trị nám Tri-Luma trong 2 – 4 tháng để nám da mờ dần và sử dụng liệu pháp điều trị khác thay thế trong những tháng tiếp theo.
3. Trị nám da bằng mặt nạ hóa học
Nếu bạn không thấy sự nám da cải thiện sau khi dùng một trong các sản phẩm bôi tại chỗ, hãy cân nhắc áp dụng kỹ thuật lột da nhẹ bằng mặt nạ hóa học 1–2 tháng 1 lần. Các hóa chất lột da có chứa axit salicylic có thể giúp cải thiện nám da với ít biến chứng nhất.
4. Điều trị nám da bằng laser
Sử dụng hệ thống tia laser năng lượng thấp, ví dụ như hệ thống Clear + Brilliant Laser là cách an toàn và hiệu quả nhất để trị nám da. Phần lớn mọi người đều cần điều trị 4–6 lần, chi phí mỗi lần điều trị hơn 2.000.000 đồng.
Kết hợp giữa điều trị bằng laser và các liệu pháp điều trị khác như điều trị siêu mài mòn da và một số loại kem bôi như hydroquinone sẽ cho hiệu quả điều trị cao hơn. Tia laser giúp tạo ra những lỗ siêu nhỏ trên da và nhờ đó các sản phẩm kem bôi có thể hấp thụ vào da tốt hơn.
Theo một kết quả nghiên cứu cho thấy 75% những bệnh nhân bị nám da có sử dụng kết hợp cả 3 phương pháp trên, cho hiệu quả cải thiện nám da tới 75% và 40% người điều trị hầu như đã xóa bỏ nám da hoàn toàn.
5. Cách trị nám nhanh nhất tại nhà bằng nguyên liệu tự nhiên
Bạn có thể trị nám tại nhà bằng những nguyên liệu từ tự nhiên dưới đây:
- Kem đánh răng: Cách trị nám bằng kem đánh răng thường đơn giản, tiết kiệm và tiện lợi nhưng bạn lưu ý là cách này chỉ phù hợp cho người có da dầu. Bạn rửa sạch mặt với nước ấm rồi lấy một lượng kem đánh răng vừa đủ bôi trực tiếp lên vùng da bị nám, massage và để mặt trong 15 phút thì rửa sạch lại. Bạn thực hiện cách này 2 – 3 lần/ tuần để có được hiệu quả tốt nhất.
- Nghệ: Ngoài kem đánh răng, bạn có thể thử trị nám bằng nghệ do gia vị này có chứa thành phần curcumin. Bạn trộn tinh bột nghệ với nước cốt chanh, mật ong và yến mạch rồi thoa hỗn hợp vừa trộn lên vùng da bị nám và để yên trong vòng 20 phút. Sau đó, bạn rửa mặt nhẹ nhàng với nước ấm và nên đắp mặt nạ tinh bột nghệ từ 2 – 3 lần/tuần.
- Nha đam: Bạn có thể trị nám bằng nha đam để tăng hiệu quả cải thiện vùng nám. Bạn rửa mặt mình sạch rồi đắp nha đam lên vùng da bị nám rồi thư giãn trong 15 phút và rửa sạch lại mặt. Bạn áp dụng công thức này 2 lần/ tuần để cải thiện làn da.
Những điều bạn nên biết về cách trị tàn nhang
1. Trị tàn nhang bằng phương pháp laser
Điều trị bằng laser là sử dụng các xung ánh sáng tập trung, cường độ cao để nhắm vào các vùng da có tàn nhang. Có nhiều loại laser khác nhau. Theo một nghiên cứu năm 2015, 1064 Q-Switched Nd YAG laser là loại giúp điều trị tàn nhang hiệu quả nhất. 62% người điều trị bằng loại laser này trị được 50% số tàn nhang.
Điều trị bằng laser nhìn chung là an toàn, nguy cơ để lại sẹo thấp nhưng có thể có một số tác dụng phụ như ngứa, sưng, tấy đỏ, bong tróc da, nhiễm trùng, thay đổi màu da.
Nếu bệnh nhân có tiền sử bị herpes miệng thì cần dùng thuốc kháng virus trước khi điều trị bằng laser vì cách điều trị này có thể kích thích sự bùng phát của herpes quanh miệng. Bác sĩ điều trị có thể sẽ kê cho bệnh nhân các loại thuốc hoặc kem điều trị khác trước khi điều trị bằng laser.
Bác sĩ cũng có thể sẽ khuyên tránh một số loại thuốc hoặc sản phẩm trước khi điều trị laser. Vì vậy, bệnh nhân cần cung cấp thông tin cho bác sĩ về bất kỳ loại thuốc hoặc kem đã từng sử dụng.
Thời gian hồi phục sau điều trị laser là khoảng 2 tuần. Bệnh nhân có thể phải thực hiện vài lần để có được kết quả điều trị mong muốn.
2. Trị tàn nhang bằng phẫu thuật lạnh
Phẫu thuật lạnh sử dụng nitơ lỏng cực lạnh để làm đóng băng và tiêu diệt các tế bào da bất thường. Phẫu thuật lạnh nói chung là an toàn, không yêu cầu gây mê và thời gian phục hồi sau phẫu thuật ngắn. Một số tác dụng phụ có thể xảy ra gồm giảm sắc tố, chảy máu và phồng rộp. Phẫu thuật lạnh hiếm khi gây sẹo.
3. Trị tàn nhang bằng kem bôi retinoid
Kem retinoid là một hợp chất vitamin A có thể cải thiện làn da bị tổn thương do ánh nắng mặt trời và làm sáng tàn nhang. Theo một đánh giá năm 2014, retinoid có thể bảo vệ da khỏi tổn thương do ánh sáng bằng cách hấp thụ bức xạ tia cực tím B. Điều này có thể giúp ngăn ngừa hình thành tàn nhang.
Kem retinoid có thể được kê toa hoặc không kê toa. Tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng loại kem này là đỏ, khô, kích ứng da, bong tróc, khiến da nhạy cảm.
4. Dùng kem bôi tẩy trắng điều trị tàn nhang
Các sản phẩm kem tẩy trắng có thể phải kê toa hay không kê toa. Nhiều loại kem có chứa hydroquinone giúp ức chế sản sinh melanin và làm sáng các vùng da tối. Sử dụng kem hydroquinone bôi có thể gây viêm, khô, rát, phồng rộp, đổi màu da.
Năm 1982, FDA chứng nhận các sản phẩm kem làm trắng da có hydroquinone dưới 2% là an toàn và hiệu quả. Nhưng tới năm 2006, một số bằng chứng mới cho thấy hydroquinone có thể gây ung thư ở chuột và làm da bị sẫm màu, biến dạng. FDA đã đề xuất nghiên cứu hydroquinone kỹ hơn nhưng những sản phẩm này vẫn có mặt trên thị trường.
5. Trị tàn nhang bằng lột da hóa học
Đây là phương pháp sử dụng một dung dịch hóa chất để tẩy tế bào chết và làm bóc da ở vùng da bị tổn thương. Bác sĩ sẽ dùng một hỗn hợp chứa nồng độ thấp axit glycolic hoặc axit trichloroacetic có thể thấm vào lớp giữa của da. Sau khi phần da bị tổn thương được loại bỏ, da mới sẽ được hình thành. Tác dụng phụ của cách trị tàn nhang này có thể là ngứa, bong tróc, đỏ, kích ứng, sưng…
Theo Hiệp hội Phẫu thuật Da liễu Hoa Kỳ, lột da hóa học cần tới 2 tuần để phục hồi nên bạn cần giữ ẩm hàng ngày và bôi thuốc mỡ. Hiệp hội cũng khuyến cáo dùng thuốc kháng virus 2 tuần và tránh tiếp xúc với ánh sáng mặt trời cho tới khi da lành lại.
6. Cách trị tàn nhang tại nhà bằng liệu pháp tự nhiên
Một số biện pháp tự nhiên dùng để loại bỏ tàn nhang tuy chưa được khoa học chứng minh nhưng không gây hại khi sử dụng ở mức vừa phải. Sau đây là những liệu pháp tự nhiên giúp trị tàn nhang mà bạn có thể thực hiện tại nhà:
- Mật ong: Kết hợp mật ong với muối hoặc đường để làm sạch da. Mật ong có thể giúp làm sáng màu da.
- Nước cốt chanh: Dùng một miếng bông bôi nước chanh trực tiếp lên da, sau đó rửa sạch. Nước chanh được cho là có tác dụng làm sáng da.
- Sữa bơ: Bôi sữa bơ hay còn gọi là buttermilk trực tiếp lên da, để 10 phút trước khi rửa sạch bằng nước ấm. Ngoài ra, bạn cũng có thể tạo mặt nạ bằng cách kết hợp sữa với bột yến mạch. Sữa bơ có chứa axit lactic giúp làm sáng tàn nhang.
- Kem chua: Thoa kem chua trực tiếp lên da, sau đó đợi vài phút rồi rửa sạch. Kem chua cũng chứa axit lactic như buttermilk.
- Sữa chua: Thoa sữa chua trực tiếp vào da và để yên trong vài phút. Sữa chua cũng chứa axit lactic.
- Hành tây: Xoa hành tây lên da, sau đó rửa sạch da bằng nước ấm. Hành tây có thể có tác dụng tẩy tế bào chết và giúp làm sáng các đốm tàn nhang.
Nếu bạn bị dị ứng hay kích ứng da khi sử dụng các liệu pháp này, hãy ngừng sử dụng ngay lập tức.
Nếu bạn nhận thấy những thay đổi về kích thước, màu sắc hoặc hình dạng của tàn nhang, hãy đi khám bác sĩ hoặc bác sĩ da liễu. Các bác sĩ sẽ giúp bạn kiểm tra kỹ để đề phòng nguy cơ ung thư da.
Nám da và tàn nhang tuy không quá nguy hiểm nhưng có thể khiến bạn mất tự tin mỗi khi soi gương. Bạn có thể áp dụng kết hợp các cách trị nám và tàn nhang tùy theo nguyên nhân gây ra tình trạng không đều màu này. Hãy luôn bảo vệ da mỗi khi ra nắng và tìm đến bác sĩ da liễu khi thấy những dấu hiệu bất thường bạn nhé.