Nấm da là một bệnh da liễu rất phổ biến và việc điều trị bệnh cũng khá đơn giản. Ngày nay, có rất nhiều các thuốc trị nấm da được bán trên thị trường. Nếu nắm rõ về công dụng và cách sử dụng các dạng thuốc trị nấm sẽ giúp bạn điều bệnh hiệu quả hơn.
Nấm da là bệnh thường gặp ở các nước nhiệt đới nóng ẩm, môi trường vệ sinh kém tạo điều kiện cho bệnh phát triển và lây lan. Triệu chứng thường gặp nhất của bệnh là xuất hiện những đốm da tròn, đổi màu và rất ngứa. Khi bệnh không được điều trị đúng sẽ dễ dàng bị bội nhiễm vi khuẩn, dẫn đến việc điều trị khó khăn hơn và ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ cũng như chất lượng cuộc sống.
Tuy nhiên, điều trị nhiễm nấm nói chung khá đơn giản. Thời gian điều trị phụ thuộc vào loại nấm bạn nhiễm, mức độ nghiêm trọng và các vấn đề sức khỏe khác mà bạn có như vấn đề với hệ thống miễn dịch. Thời gian điều trị có thể ngắn trong vòng một vài ngày (như nhiễm nấm âm đạo) hoặc có thể kéo dài đến tám tuần (như nhiễm nấm da đầu).
Cơ chế hoạt động của các dạng thuốc trị nấm da
Một số loại thuốc kháng nấm có ở dạng kem, thuốc xịt, dung dịch, viên nén được thiết kế đặt vào âm đạo (thuốc đặt âm đạo), dầu gội, thuốc uống và tiêm. Hầu hết các thuốc trị nấm da hoạt động theo cách phá hủy vách tế bào nấm làm các tế bào nấm chết đi.
Các loại kem kháng nấm, chất lỏng hoặc thuốc xịt (hay còn gọi thuốc trị nấm da tại chỗ)
Các loại thuốc dạng này được dùng để điều trị nhiễm nấm da đầu và móng tay. Các dạng thuốc này chứa các hoạt chất như clotrimazole, econazole, ketoconazol, miconazol, tioconazole, terbinafine và amorolfine.
Đôi khi, bạn có thể cần kết hợp một kem chống nấm với các loại kem khác khi cần phối hợp hai tác dụng. Ví dụ, kem kháng nấm thường được kết hợp với một loại kem steroid nhẹ như hydrocortisone để điều trị một số loại phát ban nhất định. Kem trị nấm làm sạch nấm bệnh và kem steroid nhẹ làm giảm viêm do nhiễm trùng.
Dầu gội trị nấm
Một loại dầu gội có chứa ketoconazole đôi khi được dùng để điều trị bệnh nhiễm nấm da đầu và một số tình trạng da nhất định.
Các thuốc đặt trị nấm
Các thuốc đặt trị nấm thường có dạng viên đặt âm đạo. Một số thuốc trị nấm được sử dụng đặt bên trong âm đạo để điều trị nấm âm đạo, chẳng hạn như clotrimazole, econazole, miconazol và fenticonazole.
Các loại thuốc trị nấm da ở vùng miệng
Miconazole có sẵn ở dạng gel và nystatin ở dạng lỏng. Các thuốc này được bôi vào miệng. Chúng được sử dụng để điều trị nấm (nhiễm nấm candida) ở miệng và cổ họng.
Terbinafine, itraconazole, fluconazole, posaconazole và voriconazole có sẵn dạng viên nén. Chúng được sử dụng để điều trị các tình trạng nhiễm nấm khác nhau, ví dụ:
- Terbinafine thường được dùng để điều trị nhiễm nấm móng tay, gây ra bởi một loại nấm ký sinh trên da.
- Fluconazole thường được sử dụng để điều trị nấm âm đạo, thay thế cho việc sử dụng kem chống nấm. Nó cũng được dùng để điều trị và ngăn ngừa một số loại nhiễm nấm nhất định trong cơ thể.
Các thuốc trị nấm da dạng tiêm
Các loại thuốc này có thể được sử dụng nếu bạn bị nhiễm nấm nghiêm trọng trong cơ thể. Amphotericin, flucytosine, itraconazole, voriconazole, anidulafungin, caspofungin và micafungin là những thuốc đôi khi được sử dụng để điều trị các tình trạng này. Lựa chọn thuốc tùy thuộc vào loại nấm gây ra nhiễm trùng. Đây là những loại thuốc chuyên biệt được sử dụng cho bệnh nhân nằm bệnh viện.
Lưu ý: Các loại thuốc kháng nấm khác với thuốc kháng sinh, kháng sinh là loại thuốc kháng vi khuẩn. Kháng sinh không diệt nấm, chúng giết các loại vi trùng (gọi là vi khuẩn). Trong thực tế, bạn có xu hướng dễ bị nhiễm nấm nếu dùng thuốc kháng sinh. Ví dụ như nhiều phụ nữ phát triển nấm sau khi trải qua một đợt điều trị thuốc kháng sinh. Điều này là do kháng sinh có thể tiêu diệt các vi khuẩn vô hại bình thường sống trên da hoặc âm đạo, làm cho nấm dễ dàng phát triển.
Các tác dụng phụ của thuốc trị nấm da là gì?
Bạn nên đọc hướng dẫn sử dụng đi kèm với từng thương hiệu cụ thể để có thông tin đầy đủ về các cảnh báo và tác dụng phụ có thể có. Theo nguyên tắc chung:
- Các loại kem, thuốc xịt, chất lỏng và dầu gội chống nấm thường không gây tác dụng phụ và rất dễ sử dụng. Đôi khi, một số người bị ngứa, rát hay đỏ tại chỗ bôi thuốc. Nếu các triệu chứng này trở nên nghiêm trọng, bạn nên ngừng sử dụng thuốc đó. Đôi khi, một số phụ nữ phát triển kích ứng xung quanh âm đạo sau khi bôi các sản phẩm chống nấm âm đạo.
- Các thuốc kháng nấm dùng để uống. Đối với dạng này, những thuốc được dùng phổ biến nhất là terbinafine trị nhiễm trùng móng tay, miconazole và nystatin trị nấm miệng, fluconazole trị nấm âm đạo. Những loại này thường không gây tác dụng phụ. Bạn thậm chí có thể mua fluconazole không cần toa tại nhà thuốc, vì nó được coi là một loại thuốc vô hại. Một số chế phẩm chống nấm gây ra các vấn đề ở gan hoặc các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn với một số ít người. Một vài tác dụng phụ hay gặp của một số thuốc trị nấm hay được sử dụng như:
- Terbinafine đôi khi gây ra đau bụng, mất cảm giác ngon miệng, cảm giác ốm (buồn nôn), rối loạn dạ dày, tiêu chảy, nhức đầu, phát ban, vị giác thay đổi và đau cơ hoặc đau khớp.
- Fluconazole có thể gây buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, đầy chướng bụng, nhức đầu hoặc phát ban.
- Miconazole có thể gây buồn nôn hoặc ốm (nôn) hoặc phát ban.
- Nystatin có thể gây đau nhức miệng.
- Các thuốc kháng nấm dạng tiêm. Những thuốc này có nhiều nguy cơ gây tác dụng phụ và đôi khi gây ra các vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, chúng được sử dụng để điều trị các trường hợp nhiễm nấm nghiêm trọng và nguy cơ tác dụng phụ cần được cân nhắc với nhu cầu điều trị.
Thời gian điều trị thông thường với các thuốc trị nấm da
- Nhiễm nấm da như chân vận động viên hay hắc lào: bạn dùng thuốc dạng kem tối thiểu trong 2 tuần. Đôi khi điều trị lên đến 6 tuần.
- Nhiễm nấm móng: nếu bạn uống viên thuốc chống nấm như terbinafine, điều trị thường kéo dài 2 tháng.
- Nhiễm nấm nặng ở phổi: đây là một tình trạng nghiêm trọng và thời gian điều trị sẽ được quyết định bởi các bác sĩ.
Những người không thể uống hay sử dụng thuốc trị nấm da
Nhìn chung, tất cả mọi người đều có thể sử dụng các loại kem trị nấm mà không có một vấn đề gì. Nếu bạn nghi ngờ, hãy gặp bác sĩ.
Các thuốc kháng nấm dạng viên mạnh hơn so với các loại kem và có thể tương tác với bất kỳ loại thuốc nào mà bạn đang sử dụng. Hãy nói với bác sĩ trước khi dùng thuốc kháng nấm, nếu bạn đang dùng thuốc khác.
Trẻ nhỏ không nên uống thuốc trị nấm, nhưng có thể sử dụng dạng kem. Người cao tuổi nên hỏi bác sĩ trước khi uống thuốc kháng nấm, nhưng nói chung để an toàn nên sử dụng các loại kem chống nấm.
Bạn có thể tự mua thuốc trị nấm da không?
Một số loại kem trị nấm bạn có thể mua tại nhà thuốc (ví dụ như clotrimazole và terbinafine). Tuy nhiên, bạn lưu ý rằng nếu dùng sai kem có thể làm tình trạng nấm da nặng hơn. Ví dụ, steroid không nên sử dụng với nấm bàn chân vận động viên, chỉ dùng kem terbinafine. Nếu bạn bôi kem steroid lên nấm bàn chân, nó thường làm cho tình trạng nhiễm nấm tồi tệ hơn. Vì vậy, tốt nhất bạn hãy đến gặp bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc trị nấm da nào.