Từng chuyển động của cơ thể là sự kết hợp của một chuỗi các tương tác và phối hợp phức tạp giữa não, thần kinh, tủy và các cơ bắp. Bất kỳ tổn thương nào tác động đến quá trình tương tác phức tạp này đều sẽ gây ra rối loạn vận động.
Các loại rối loạn vận động khác nhau được chia ra tùy vào vị trí tổn thương. Dưới đây là 3 vùng thường bị tổn thương nhất:
- Não. Phần não điều khiển cử động bị tổn thương, hậu quả là cơ sẽ bị yếu, liệt hoặc các phản xạ sẽ tăng lên bất thường.
- Hạch nền. Đây là tập hợp các tế bào thần kinh nằm ở đáy não, phần sâu của não bộ, chúng điều khiển sự phối hợp của các cử động. Tổn thương ở khu vực này sẽ làm xuất hiện những cử động bất thường hoặc khiến động tác bị chậm lại.
- Tiểu não. Đây là một phần của bộ não, nằm ở phía sau cuối trong hộp sọ, có chức năng điều khiển phối hợp hoạt động của các cơ bắp. Tổn thương khu vực này sẽ làm mất khả năng phối hợp động tác.
Có rất nhiều loại rối loạn vận động khác nhau, chúng có thể chỉ là tạm thời như bị nấc cục hoặc chuyển sang mãn tính, chẳng hạn như bệnh Parkinson. Dưới đây là các rối loạn vận động thường gặp bạn nên biết:
Bệnh Parkinson
Bệnh Parkinson là một bệnh lý thuộc thần kinh có tiến triển chậm, gây mất kiểm soát vận động. Một số triệu chứng thường gặp là run khi nghỉ ngơi, tăng trương lực cơ (cơ gồng cứng), cử động chậm chạp và không thể giữ thăng bằng.
Nguyên nhân chính của bệnh Parkinson là sự thoái hóa và biến mất của các tế bào não sản xuất dopamine, còn được gọi là chất đen, đây là chất nằm ở giữa não. Dopamine là một chất trong não chịu trách nhiệm đối với sự chuyển động và phối hợp vận động các cơ bắp. Khi chất đen bị thoái hóa, dopamine sẽ bị thiếu hụt. Điều này làm suy yếu các dây dẫn truyền thần kinh từ não đến cơ bắp.
Bệnh Parkinson gây ra rất nhiều phiền toái cho cả bệnh nhân cũng như người chăm sóc. Những cử động bất thường xuất hiện bất chợt và không kiểm soát được gây ra nhiều bất tiện cho bệnh nhân trong việc sinh hoạt hằng ngày, như tắm rửa, mặc quần áo và ăn uống.
Hội chứng Tourette
Hội chứng Tourette là một rối loạn thần kinh có biểu hiện đặc trưng là những cử động lặp đi lặp lại, hay còn được biết đến dưới tên “chứng giật cơ”. Rối loạn này thường thấy ở trẻ em trong độ tuổi từ 6 đến 15. Đây là một rối loạn phổ biến ảnh hưởng đến nam giới nhiều hơn phụ nữ.
Hội chứng Tourette thường bắt đầu với tật giật cơ, chẳng hạn như giật đầu, nháy mắt hoặc nhăn nhó ở mặt liên tục. Sau đó, các triệu chứng có thể tiến triển và các cử động giật ngày càng phức tạp hơn. Những cử động này có thể là co giật dây thanh quản gây phát ra những âm thanh không mong muốn, đấm, đá hoặc những cơn thở gấp xuất hiện bất chợt.
Những cơn giật cơ ở dây thanh quản rất khó kiểm soát và gây ra nhiều bất tiện cho bệnh nhân, đặc biệt là ở nơi công cộng. Vì hầu hết mọi người sẽ coi những tiếng này là tiếng tằng hắng để thu hút sự chú ý. Giật cơ ở dây thanh quản thường tạo ra những âm thanh như tiếng lầm bầm, tiếng tằng hắng, la hét hoặc thậm chí trong một số trường hợp có thể là tiếng sủa.
Liệt cứng
Liệt cứng xảy ra khi có sự gia tăng việc co cơ; làm cho cơ bắp của bạn trở nên cứng. Điều này có thể cản trở sự vận động tay chân, gây khó nói và không thể đi lại. Liệt cứng là do tổn thương não hoặc tủy sống điều khiển việc cử động. Nguyên nhân tổn thương có thể do thiếu ô-xy lên não, chấn thương đầu nghiêm trọng, các bệnh chuyển hóa như bệnh Lou Gehrig.
Run vô căn
Run vô căn không phải là một căn bệnh đe dọa tính mạng, nhưng có thể tác động tiêu cực đến cuộc sống của bạn. Run vô căn là những hành động rung lắc một phần cơ thể theo nhịp mà bạn không thể kiểm soát được. Phần cơ thể thường bị ảnh hưởng nhất bao gồm bàn tay, cánh tay, hoặc đầu. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do sự suy yếu trong quá trình truyền tin giữa các khu vực của não và thường được chẩn đoán nhầm là bệnh Parkinson.
Đây có lẽ là bệnh về thần kinh thường gặp nhất. Đối với hầu hết bệnh nhân, đây là một rối loạn tiến triển chậm. Tuy nhiên có một số người lại thấy bệnh chỉ ở mức độ nhẹ và không hề tiến triển.
Không giống như run khi nghỉ trong bệnh Parkinson, cơn run vô căn thường không xuất hiện khi nghỉ ngơi. Các cơn run thường biến mất hoàn toàn trong khi ngủ. Run vô căn có thể gây khó chịu và suy nhược cơ thể. Một số người có thể gặp các triệu chứng khác kết hợp với run, chẳng hạn như không thể giữ thăng bằng khi đi đứng.
Loạn trương lực cơ
Loạn trương lực cơ là một rối loạn thần kinh đặc trưng bởi các cử động co thắt cơ bắp, các chuyển động lặp đi lặp lại làm cho cơ thể luôn ở tư thế và vị trí bất thường. Loạn trương lực cơ được gây ra bởi sự tổn thương các hạch nền. Những cử động không kiểm soát được có thể xuất hiện ở cánh tay, chân, thân mình, mí mắt, và dây thanh.
Nguyên nhân gây loạn trương lực cơ có thể là do đột biến gen, rối loạn hoặc do tác dụng phụ của một loại thuốc nào đó. Một số loại thuốc có thể gây loạn trương lực cơ bao gồm các thuốc an thần.
Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào của rối loạn vận động, bạn nên đến khám bác sĩ ngay lập tức để chẩn đoán bệnh kịp thời và có phương pháp điều trị thích hợp.
Chúng tôi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.