Làm thế nào để xây dựng thực đơn giảm cân khoa học

Thay vì chọn cách giảm cân cấp tốc, có hại cho sức khỏe, hãy xây dựng thực đơn giảm cân khoa học và hiệu quả bằng cách chuẩn bị kỹ lưỡng, so sánh sự khác biệt trong thực đơn giảm cân cho nam và nữ hoặc tránh những điều tối kỵ khi trong quá trình xây dựng chế độ dinh dưỡng giảm cân bạn nhé.

Thời điểm bắt đầu với một thực đơn mới để giảm cân là khoảng thời gian khó khăn đối với nhiều phụ nữ, bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến thói quen ăn uống mà tới cả việc thích nghi của cơ thể. Do đó, nhiều chị em quá chú ý đến mục tiêu giảm cân nhanh có thể vô tình mắc phải sai lầm gây nguy hại không nhỏ đến sức khỏe.

Chế độ dinh dưỡng hằng ngày hay một thực đơn giảm cân khoa học chính là một yếu tố quan trọng quyết định lớn đến sự thành công trong quá trình giảm cân. Bên cạnh một chế độ tập luyện hợp lý, một chế độ ăn uống giảm cân phù hợp không chỉ giúp bạn mang lại vóc dáng lý tưởng mà còn giữ gìn được vẻ đẹp thanh xuân, tươi mới.

Bắt đầu một chế độ ăn giảm cân và cải thiện sức khỏe là một mục tiêu đúng đắn, nhưng cũng có thể rất khó khăn và mệt mỏi. Bất cứ khi nào chúng ta bắt tay vào một việc mới thì luôn có những thách thức, đặc biệt là khi nó liên quan đến thói quen hằng ngày và cực kỳ thiết yếu của chúng ta – chuyện ăn uống. Thay đổi một điều gì đó thực sự không dễ dàng, đó là lý do tại sao chúng ta nên bắt đầu từ những bước nhỏ và có sự điều chỉnh dần dần.

Làm thế nào để biết bạn có thừa cân không?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới định nghĩa nặng cân là khi chỉ số khối cơ thể (Body Mass Index – BMI) trên mức 25 nếu cao 30 được coi là béo phì.

• Chỉ BMI trong khoảng 18,5 – 25 được coi là một cân hình cân đối.
• Ngược lại, đối với những ai có chỉ số BMI dưới 18,5 thì được coi là nhẹ cân.

Tuy nhiên, có rất nhiều trường hợp chỉ số BMI bình thường nhưng nhìn vẫn bị béo. Nguyên nhân là do lượng mỡ thừa nhiều, tập trung vào những vùng dễ nhìn thấy như: bụng, đùi, bắp tay, … Do đó, thực đơn giảm cân không nhất thiết phải dùng cho những người có chỉ số BMI trên mức 25, mà ngay cả đối với những ai muốn thay đổi, cải thiện vóc dáng bằng chế độ dinh dưỡng hằng ngày.

Bảng tính chỉ số BMI chủ yếu dựa vào công thức sau đây:

Chỉ số khối cơ thể BMI = (Trọng lượng cơ thể) / (Chiều cao x Chiều cao)

Chuẩn bị gì để có thực đơn giảm cân hiệu quả?

1. Thực đơn giảm cân an toàn

Đối với những người mới giảm cân lần đầu, đừng để những “cách giảm cân nhanh nhất trong 3 ngày” hay “giảm cân nhanh trong 1 tuần” hấp dẫn bạn. Bạn thường chọn những cách giảm cân cấp tốc hoặc cắt giảm khẩu phần ăn một cách đột ngột khiến cơ thể không đáp ứng kịp những thay đổi, có thể gây tình trạng khó chịu.

Vì thế bạn không nên nóng vội, quá trình giảm cân an toàn nên được diễn ra từ từ và khoa học để mang lại hiệu quả cao nhất.

2. Thực phẩm tốt

Để có được thực đơn giảm cân phù hợp bạn nên lựa chọn những thực phẩm mà bạn muốn ăn, đừng để mỗi bữa ăn trở thành nỗi ám ảnh cho bản thân nhé, cùng với đó việc lựa chọn những thực phẩm tốt cho người giảm cân.

3. Lên kế hoạch thực hiện

Lên kế hoạch về những mục tiêu giảm cân với khoảng thời gian thực hiện cần chu đáo, rõ ràng để quá trình này diễn ra một cách trôi chảy bằng việc ghi chép vào một cuốn sổ nhỏ sẽ giúp ích cho bạn trong quá trình lên thực đơn giảm cân đấy nhé.

Thế nào là một khẩu phần ăn hợp lý?

Để đạt được mục tiêu giảm cân một cách lành mạnh, an toàn thì bạn cần phải điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, ăn uống cân bằng và đặc biệt tăng cường các hoạt động thể chất như tập gym, tập thể dục, …

Một khẩu phần ăn giảm cân cân bằng hay một chế độ ăn ít calo giúp cơ thể dễ dàng điều chỉnh mức tiêu thụ chất dinh dưỡng. Theo khuyến nghị, tổng số calo được phân bổ hàng ngày cho cơ thể được khuyến nghị theo tỷ lệ 55% từ carbohydrates, 15% từ protein và 30% chất béo (thành phần không được vượt quá 10% từ các dạng chất béo bão hòa).

Cụ thể, giả sử tổng khẩu phần ăn của bạn chứa 1000 calo thì được đề xuất theo tỷ lệ 550 calo từ carbohydrates, 150 từ protein và 300 từ chất béo tốt.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, mọi người nên giảm ăn các loại thực phẩm chế biến có thành phần cao các loại chất béo bão hòa, đường, muối,… và tăng cường các loại khoáng chất, vitamin, chất xơ,… Nó sẽ giúp cho quá trình tiêu hóa của bạn được tốt hơn đế đạt được trạng thái no lâu.

Cách xây dựng thực đơn giảm cân khoa học

1. Tăng chất đạm, chất béo và rau

Mỗi bữa ăn hằng ngày của bạn cần đầy đủ chất gồm protein, chất béo và rau.

Dưới đây là một số thực phẩm giảm cân đủ dinh dưỡng bạn có thể tham khảo:

Protein:

• Thịt: Thịt bò, thịt gà, thịt lợn, thịt cừu, thịt xông khói…
• Cá và hải sản: Cá hồi, tôm…
• Trứng gà

Các loại rau xanh:

• Súp lơ
• Rau chân vịt
• Bắp cải
• Cẩn tây
• Dưa leo

Chất béo tốt:

• Dầu oliu
• Dầu bơ
• Bơ

2. Sử dụng những thực phẩm giảm cân tự nhiên

• Chanh: Chứa nhiều axit và giúp cơ thể hấp thụ canxi dễ dàng, chanh là thần dược cho những người có nhu cầu làm đẹp. Chanh giúp thanh lọc cơ thể, đốt cháy mỡ thừa cấp tốc, thải độc gan, lọc máu hiệu quả. Bạn có thể uống nước chanh giảm cân bằng cách pha loãng thay cho nước lọc hàng ngày. Ngoài ra, nước chanh pha với mật ong và nước ấm cũng rất tốt cho mục tiêu giảm cân.
• Trà xanh: Do chứa nhiều chất chống oxy hóa, vitamin E, trà xanh có tác dụng đốt cháy mỡ thừa, thanh lọc cơ thể, phòng chống bệnh tật.
• Yến mạch: Bạn có thể dùng yến mạch làm thực đơn cho các bữa trong ngày. Nhiều người, đặc biệt là nam giới không thích vị nhạt của yến mạch, nhưng đó cũng chính là lý do giúp bạn giảm cân hiệu quả hơn vì bạn sẽ không sợ mất kiểm soát và ăn quá nhiều.
• Ngũ cốc nguyên hạt: đã từ lâu được xem là một thực phẩm chứa rất nhiều dưỡng chất như chất xơ và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Ngũ cốc không chỉ giúp bạn cảm thấy no lâu hơn, mà còn hỗ trợ tiêu hóa, điều hòa đường huyết đồng thời giảm lượng cholesterol trong cơ thể nữa đấy!
• Các loại hoa quả như: Cam, chuối, dưa hấu, dứa đều có tác dụng giảm cân hiệu quả.
• Các loại rau họ cải, các loại rau có lá màu xanh thẫm đều giàu canxi, chất xơ, là thực phẩm tốt cho quá trình cắt giảm lượng calo mà vẫn đủ dinh dưỡng.
• Đậu phụ là món ăn không thể bỏ sót trong thực đơn giảm cân. Trong đậu phụ chứa nhiều đạm thực vật do đó giúp bạn no lâu, đồng thời đánh tan mỡ thừa ở vùng bụng của bạn. Bạn có thể ăn đậu phụ thay cho các món chính trong bữa ăn để đẩy nhanh quá trình thu gọn vóc dáng của mình nhé!

Ngoài ra, để có thực đơn giảm béo hiệu quả, bạn cần thực hiện một lịch ăn uống sinh hoạt lành mạnh và điều độ. Bạn có thể chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày, 4-5 bữa để dạ dày không bao giờ bị rỗng, không có cảm giác đói hoặc thèm ăn.

3. Tập luyện thể chất

Ngoài chế độ ăn uống, muốn hiệu quả giảm cân nhanh hơn, bạn nên tập luyện thể chất tại nhà hoặc đến phòng tập khoảng 3-4 lần mỗi tuần. Vì những hoạt động như bơi lội, chơi bóng chuyền, đi xe đạp, chạy bộ đúng cách… cũng giúp bạn đốt cháy calo và giảm cân hiệu quả hơn.

Ngoài các hoạt động trên, bạn cũng có thể lựa chọn thực hiện những bài tập cardio giảm cân, plank giảm mỡ bụng, yoga, squat…

Những thực phẩm hạn chế trong thực đơn giảm cân

1. Giảm tinh bột

Tinh bột là một trong những thủ phạm gây tăng cân hằng đầu. Phương pháp giảm cân bằng cách cắt giảm lượng tinh bột tối đa, chỉ ăn chất xơ, protein và chất béo (chế độ ăn kiêng Lowcarb) là một trong những cách giúp bạn nhanh chóng giảm cân.

Bên cạnh đó, những thực phẩm chứa tinh bột làm kích thích sự bài tiết của insuline, một loại hormone lưu trữ chất béo trong cơ thể, insulin tác động trên tế bào chất béo giống hệt cách nó tác động trên tế bào cơ, do đó làm tăng việc tích lũy mỡ. Giảm tinh bột sẽ làm insulin giảm xuống, ngăn sự thèm ăn và làm cơ thể không bị đói.

Tuy nhiên, tinh bột lại có vai trò quan trọng trong hoạt động của não bộ, đặc biệt là đối với người Việt Nam, việc kiêng hoàn toàn tinh bột là rất khó do thói quen ăn cơm hàng ngày. Bạn không cần cắt giảm hoàn toàn tinh bột một lần mà nên cắt giảm từ từ bằng cách hạn chế lượng cơm ăn hàng ngày, có thể thay gạo tẻ thường bằng gạo lứt vừa giàu dinh dưỡng vừa không gây tăng cân. Không nên ăn tinh bột từ khoai, các loại hạt, bánh mỳ, bánh ngọt…

2. Hạn chế đồ ăn không lành mạnh

Đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ

Đối với đồ ăn nhiều dầu mỡ, không chỉ những bạn đang trong chế độ giảm cân mà còn đối với tất cả mọi người nói chung. Đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ không chỉ gây nên tình trạng béo phì thừa cân mà còn nhiều hệ lụy khác đối với sức khỏe như tim mạch, bao tử,…

Đồ tráng miệng

Trong quá trình giảm cân, rất khó để kiềm chế các loại đồ tráng miệng hấp dẫn như: bánh kem, hoa quả, kem,…Đây là loại thực phẩm chứa rất nhiều chất béo, nhiều đường và chất hóa học, gây tăng cân mất kiểm soát. Vì vậy, nếu muốn giảm cân một cách nhanh chóng, bạn nên loại bỏ những loại thực phẩm này khỏi thực đơn giảm cân hằng ngày nhé.

Một số loại hoa quả

Nho, lê, bơ, sầu riêng đều gây tăng cân dễ dàng. Quả bơ có thể chứa lượng protein tương đương thịt lợn. Hãy cẩn thận với lời khuyên “ăn nhiều hoa quả để bổ sung vitamin” bạn nhé! Vì không phải hoa quả nào cũng an toàn vì một số loại có thể gây tăng cân.

4 sai lầm khi xây dựng thực đơn giảm cân

1. Cắt bỏ đồ ăn nhiều calo như sữa và gluten

Việc xây dựng thực đơn giảm cân bằng việc từ bỏ sữa hoặc những đồ ăn chứa gluten là một sai lầm lớn. Việc đột ngột loại bỏ các chất dinh dưỡng cần thiết khỏi bữa ăn thậm chí còn làm tăng cảm giác thèm ăn loại thực phẩm đó hơn.

Tệ hơn nữa, sự thiếu hụt sữa và gluten trong cơ thể còn gây ra nguy cơ kích ứng hoặc khiến bạn bị “say” các loại thực phẩm này khi có cơ hội ăn lại chúng.

2. Bỏ bữa để giảm cân nhanh

Bỏ bữa nào hay bữa nấy: rất nhiều người nghĩ rằng ăn để giảm cân tức là ăn ít hơn bình thường, hạn chế tối đa nguồn năng lượng nạp vào.

• Xuất hiện tình trạng bỏ bữa sáng, hoặc bữa trưa, bữa chiều, bữa tối. Có nhiều người lại nhịn hẳn, chỉ uống nước và ăn rau xanh mỗi ngày.
• Phương pháp giảm cân này khiên cho cơ thể có biểu hiện mất nước, lâu dần dẫn đến suy nhược, mất đề kháng, mệt mỏi, da dẻ xanh xao và mất sức sống.

Cơ thể của chúng ta không mãi mãi đứng yên chờ tín hiệu để xử lý theo một chu trình cố định mà sẽ dần biến đổi để điều chỉnh mỗi khi bạn thay đổi một thói quen. Vì thế, nếu chúng ta lờ đi những tín hiệu của cơn đói bụng, cơ thể sẽ phản ứng lại bằng cảm giác mệt mỏi, thậm chí về lâu dài có thể gây ra cảm giác chán ăn.

Hơn nữa, bỏ qua việc đáp ứng cho dạ dày khiến chúng ta có nguy cơ mắc nhiều bệnh khác như: hạ đường huyết, đau dạ dày... Bạn hãy nhớ rằng, để đi một chặng đường xa trên hành trình giữ gìn vóc dáng, đừng quên việc chăm lo cho một cơ thể dẻo dai, khỏe mạnh trước tiên.

3. Thay đổi tất cả mọi thứ cùng một lúc

Thay đổi tất cả mọi thứ như thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng, các bài tập thể dục, tập gym là điều tệ nhất để bắt đầu giảm cân. Hãy thử tưởng tượng việc bạn bắt các công cụ ngay lập tức làm tốt mọi thứ bạn muốn, điều đó là không thể!

Bạn có thể tuân theo một chế độ ăn uống và thực hành cụ thể ngày qua ngày theo từng giai đoạn của cuộc sống. Hãy đặt mục tiêu lâu dài cho việc giảm cân, đừng trông chờ vào hứa hẹn bạn sẽ giảm được 10-15kg trong vòng vẻn vẹn 1 tháng. Điều gì cũng cần có thời gian, phải không nào?

4. Giảm số giờ ngủ để đảm bảo thực hiện theo chế độ

Có khi nào vì bắt đầu một chế độ ăn uống mới và kế hoạch tập thể dục đòi hỏi nhiều thời gian và nỗ lực nên bạn thấy mình cần ngủ ít đi để có thêm thời gian cho tất cả mọi thứ? Bạn có thể mắc sai lầm đấy, vì sự thật hoàn toàn ngược lại.

Hormone đói và no được sản sinh tùy thuộc vào tình trạng cơ thể có được ngủ đủ giấc hay không. Khi chúng ta thức khuya, não sản sinh ra enzym tạo cảm giác đói và thèm ăn, khiến những nỗ lực giảm cân trở nên công cốc. Cơ thể bạn sẽ lại rơi vào vòng luẩn quẩn, đói – thèm ăn – nhịn ăn – ảnh hưởng đến dạ dày. Còn chưa kể cơ thể của bạn vào ban đêm khó tránh khỏi cám dỗ của cơn đói. Một cuộc điều tra thậm chí còn phát hiện ra rằng khi người ta không ngủ đủ giấc, trung bình họ ăn nhiều hơn 385 calo so với bình thường vào ngày hôm sau.

Khác biệt giữa thực đơn giảm cân cho nam và nữ

1. Nhu cầu sử dụng calo

Mỗi người sẽ có nhu cầu sử dụng calo khác nhau dựa vào tỷ lệ trao đổi chất cơ bản cũng như tần số hoạt động, luyện tập hoặc tùy thuộc vào giới tính. Hàm lượng calo trung bình của nam có xu hướng cao hơn so với nữ. Cụ thể:

• Hàm lượng calo của nữ nặng 55kg cần khoảng 2000 calo mỗi ngày.
• Một người đàn ông trong cùng nhóm tuổi và hoạt động tương đương với cân nặng 75kg sẽ cần đến 2800 calo mỗi ngày.

2. Nhu cầu dinh dưỡng

Nhìn chung, nam giới và nữ giới thường có chế độ ăn uống khác nhau:

• Nữ giới cần nhiều chất sắt hơn nam giới vì bị ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh nguyệt.
• Nam giới cần nhiều chất xơ hơn nữ giới để giảm tỷ lệ mắc bệnh ung thư trực tràng.

Trong chế độ giảm cân, về hàm lượng protein:

• Nam giới cần tiêu thụ khoảng 15% calo mỗi ngày, tức là khoảng 420 calo từ protein
• Còn đối với nữ giới là khoảng 300 calo mỗi ngày.

Về hàm lượng chất béo:

• Nam giới cần tiêu thụ 2800 calo mỗi ngày thì có khoảng 840 calo sẽ có trong chất béo.
• Đối với nữ giới cần tiêu thụ 2.000 calo mỗi ngày, lượng chất béo nên được giới hạn dưới 600 calo.

Các chuyên gia thường thấy rằng khi nam giới tìm hiểu về dinh dưỡng, họ thường giảm cân hiệu quả và dễ dàng hơn bằng cách điều chỉnh đơn giản các thói quen ăn uống. Đối với nữ giới, giảm cân có thể là một thách thức lớn hơn, họ phải chịu áp lực, dễ bị chi phối. Tùy theo nhu cầu dinh dưỡng của bản thân mà bạn lên thực đơn giảm cân trong 1 tuần hoặc thực đơn giảm cân trong 3 ngày… nhé.

Thực đơn giảm cân trong 7 ngày

Thực đơn giảm cân ngày 1: Chỉ ăn hoa quả

Ngày đầu tiên, bạn chỉ ăn các loại trái cây, hoa quả tươi như dưa hấu, chanh, cam, táo, lựu, dâu tây. Tuy nhiên, bạn không nên dùng chuối, mít, nho, lê, bơ, sầu riêng vì chúng là những thực phẩm gây tăng cân rất nhanh.

Các loại trái cây sấy khô cũng là thực phẩm mà bạn nên hạn chế ăn vì chúng cũng là nguyên nhân gây tăng cân mà ít người để ý.

Bên cạnh việc ăn trái cây, bạn đừng quên cung cấp cho cơ thể từ 8 -10 cốc mỗi ngày để đảm báo quá trình thanh lọc cơ thể thuận lợi.

Thực đơn giảm cân ngày 2: Ăn rau củ

Đến ngày thứ 2, bạn có thể lựa chọn ăn những loại rau củ như cà rốt, bắp cải, dưa chuột (dưa leo), ăn chuối với số lượng có hạn chứ không thoải mái như 3 ngày đầu nữa nên bạn cần phân bổ khẩu phần mỗi bữa ăn để không bị mệt mỏi cho đến cuối ngày.

• Buổi sáng: 1 quả chuối + 1 ly sữa
• Buổi trưa: 2 quả chuối + 1 ly sữa
• Buổi chiều: 3 quả chuối
• Ban đêm: 2 quả chuối + 1 ly sữa

Thực đơn giảm cân ngày 5: Cơm và cà chua

Bạn có thể ăn 6–7 quả cà chua và 1 bát cơm trong bữa ăn cho cả ngày. Tuy nhiên, bạn cần uống nhiều nước để loại bỏ axit uric do ăn cà chua, cụ thể là 12–15 cốc/ngày.

Thực đơn giảm cân ngày 6: Cơm và rau củ

Bạn chỉ ăn 2 chén cơm trong ngày cùng các loại rau theo sở thích với số lượng không giới hạn như: rau cần, đậu que, bắp cải, bí đao, khổ qua, rau đắng, rau diếp, mướp rừng…

Thực đơn giảm cân ngày 7: Cơm gạo lứt

Bạn có thể ăn cơm gạo lứt vào ngày cuối cùng trong thực đơn giảm cân với các loại rau củ và tiểu đường …