Cộng hưởng từ mật tụy (MRCP) là gì?
MRCP là viết tắt của Magnetic Resonance Cholangiopancreatography: cộng hưởng từ mật tụy. Chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP Scan) là kỹ thuật sử dụng hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) để tạo ra hình ảnh của gan, ống dẫn mật, túi mật và tuyến tụy.
Lưu ý: Chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP Scan) còn được gọi là chụp cộng hưởng từ đường mật hoặc chụp MRI đường mật. Những thông tin dưới đây chỉ là hướng dẫn chung. Việc chuẩn bị và thực hiện có thể khác nhau giữa các bệnh viện. Luôn phải làm theo các hướng dẫn của các bác sĩ hoặc bệnh viện địa phương của bạn.
Cộng hưởng từ mật tụy (MRCP) dùng để làm gì?
Cộng hưởng từ mật tụy được dùng để:
- Kiểm tra các bệnh lý của gan, ống mật, túi mật, tuyến tụy như u, sỏi hay viêm nhiễm.
- Tìm nguyên nhân viêm tụy.
- Tìm nguyên nhân gây ra đau bụng.
- Sử dụng như một phương pháp chẩn đoán ít xâm lấn hơn so với nội soi đường mật ngược dòng (ERCP).
Hình bên trái là hình ảnh cộng hưởng từ mật tụy bình thường. Hình bên phải cho thấy nhiều sỏi túi mật và nhiều sỏi ống mật chủ (a: túi mật có nhiều sỏi, b: ống mật chủ đoạn cuối có nhiều sỏi, c: ống tụy bình thường, d: tá tràng).
Đường mật và các cấu trúc lân cận
Mật được tạo ra trong gan. Gan nằm ở bụng trên bên phải. Mật được tiết ra từ tế bào gan và đổ vào các ống dẫn mật nhỏ. Các ống mật nhỏ hợp nhau thành ống mật lớn hơn và cuối cùng đổ vào ống mật chủ. Dịch mật từ ống mật chủ đổ vào tá tràng (đoạn ruột đầu tiên tiếp sau dạ dày) qua một lỗ mở gọi là nhú tá tràng.
Túi mật nằm dưới gan bên phải của vùng bụng trên. Túi mật là nơi cô đặc và dự trữ dịch mật giữa các bữa ăn. Khi bạn ăn, túi mật co bóp để đẩy dịch mật qua ống túi mật vào ống mật chủ qua đó xuống tá tràng để giúp hòa tan và hấp thu chất béo trong thức ăn.
Tụy là 1 tuyến tiết các men tiêu hóa đóng vai trò quan trọng trong tiêu hóa mỡ và protein trong thức ăn. Các men tiêu hóa này được tiết từ tế bào tuyến tụy vào các ống tụy nhỏ rồi vào ống tụy chính và đổ vào tá tràng qua nhú tá tràng. Ngoài ra tụy còn tiết ra một số nội tiết tố (hormone) như insulin, glucagon tham gia vào quá trình điều hòa đường máu.
Cộng hưởng từ mật tụy (MRCP) được thực hiện như thế nào?
Cộng hưởng từ mật tụy sử dụng kỹ thuật cộng hưởng từ. Nó chủ yếu sử dụng một từ trường mạnh và sóng radio để tạo ra hình ảnh của các mô, cơ quan, các cấu trúc khác bên trong cơ thể của bạn và hiển thị trên một máy tính. Đôi khi bạn có thể được tiêm thuốc tương phản từ để chụp cộng hưởng từ mật tụy. Thuốc tương phản từ là một chất giúp nâng cao hình ảnh cộng hưởng từ. Nó làm cho các bác sĩ để xem các phần khác nhau của cơ thể một cách dễ dàng hơn.
Chụp cộng hưởng từ (MRI Scan) được thực hiện như thế nào?
Cơ thể của bạn chứa vô số nguyên tử hydro. Khi bạn nằm trong máy cộng hưởng từ:
- Một từ trường mạnh làm các hạt proton nằm trong những nguyên tử hydro xếp theo cùng một hướng. Bình thường hàng triệu proton này có hướng khác nhau một cách ngẫu nhiên nhưng nhờ từ trường nói trên, chúng xếp theo cùng một hướng song song với từ trường giống như các nam châm nhỏ.
- Sau đó, một chùm sóng radio được phát ra từ máy vào cơ thể bạn. Sóng radio đập vào và đánh các hạt proton ra khỏi vị trí hiện có.
- Sau khi sóng radio chấm dứt, các hạt proton trở lại những vị trí ban đầu. Trong quá trình này, chúng phát ra tín hiệu sóng. Các hạt proton thuộc những loại mô, cơ quan khác nhau sẽ trở lại vị trí với những vận tốc khác nhau. Do đó, tín hiệu sóng phát ra từ các loại mô trong cơ thể sẽ khác nhau. Các mô mềm sẽ được nhận biết và phân biệt với các mô cứng hơn trên dựa trên tín hiệu phát ra.
- Các tín hiệu này sẽ được thu nhận bởi một đầu dò trong máy.
- Đầu dò sẽ truyền tín hiệu đến một máy tính. Máy tính sẽ tạo ra hình ảnh dựa trên các tín hiệu sóng phát ra từ cơ thể.
Những gì xảy ra khi chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP)?
Chụp cộng hưởng từ mật tụy được thực hiện trong một máy cộng hưởng từ. Máy cộng hưởng từ giống như một đường hầm dài khoảng 1.5m được bao quanh bởi một vòng nam châm lớn. Bạn nằm trên một bàn dài di chuyển vào trong máy quét. Thiết bị đầu dò nhận tín hiệu sẽ được đặt phía sau, hoặc xung quanh bộ phận cơ thể cần chụp kiểm tra. Điều này giúp phát hiện các tín hiệu sóng radio nhỏ được phát ra từ cơ thể của bạn. Với mỗi lần quét hình, bạn cần nằm yên vài phút, nếu không hình sẽ bị mờ.
Chụp cộng hưởng từ không gây đau. Toàn bộ quy trình chụp mất khoảng 15 – 40 phút. Bạn có thể cảm thấy không được thoải mái khi nằm trên bàn chụp suốt thời gian này. Trong một số trường hợp, thuốc tương phản từ được tiêm vào cơ thể qua tĩnh mạch ở cánh tay.
Kỹ thuật viên ngồi trong phòng điều khiển, cạnh máy quét và quan sát bệnh nhân qua cửa sổ. Tuy nhiên bạn có thể nói chuyện với họ qua hệ thống liên lạc, và bạn cũng được theo dõi qua màn hình.
Máy tạo sẽ ra tiếng ồn khi chụp, do đó bạn sẽ được cung cấp tai nghe hoặc nút bịt để bảo vệ tai khỏi tiếng ồn. Bạn cũng có thể được nghe radio hoặc CD qua tai nghe.
Tôi nên làm gì để chuẩn bị chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP)?
Hầu như chẳng cần chuẩn bị gì cả. Bệnh viện sẽ cung cấp những thông tin cần thiết trước khi bạn chụp cộng hưởng từ. Cộng hưởng từ mật tụy có những thủ tục an toàn nhất định có liên quan đến cộng hưởng từ. Vì máy cộng hưởng từ sử dụng từ trường mạnh, người mang một số loại thiết bị cấy ghép không được chụp. Từ trường có thể làm lệch hoặc làm hỏng các thiết bị y tế có kim loại bên trong.
Vì vậy, trước khi vào máy cộng hưởng từ, bạn sẽ được hỏi xem có đang mang bất kỳ thiết bị y tế nào trong người hay không. Bạn có thể sẽ phải điền vào một bảng câu hỏi an toàn về những vật có thể chứa kim loại.
Sau đây là danh sách các vật chứa kim loại mà kỹ thuật viên chụp cộng hưởng từ cần biết:
- Máy khử rung tim (defibrillator) hoặc máy điều hòa nhịp tim (pacemaker).
- Thiết bị cấy ghép trợ thính (ear implant).
- Clips phẫu thuật như clips dùng trong phẫu thuật phình động mạch não.
- Van tim nhân tạo.
- Cấy ghép để truyền thuốc.
- Các thiết bị điện cấy ghép bao gồm máy điều hòa nhịp tim.
- Chân tay giả hoặc các khớp kim loại.
- Ghim, ốc, nẹp, stent hoặc kim bấm phẫu thuật.
Việc báo cho kỹ thuật viên biết rằng bạn có dị vật kim loại trong hốc mắt hay trong cơ thể cũng rất quan trọng. Trong một số trường hợp, bạn có thể cần được chụp X quang trước khi chụp cộng hưởng từ để chắc về sự an toàn khi vào máy.
Tôi có thể mong đợi điều gì sau khi chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP)?
Không có ảnh hưởng nào lên cơ thể sau khi chụp ảnh. Bạn có thể trở lại hoạt động bình thường ngay sau khi chụp cộng hưởng từ. Hình ảnh cộng hưởng từ mật tụy sẽ được đọc bởi bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh và bác sĩ này sẽ gửi kết quả về bác sĩ đã cho chỉ định chụp.
Những biến chứng nào có thể xảy ra sau khi chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP)?
Chụp cộng hưởng từ không gây đau và được cho là an toàn. Chụp cộng hưởng từ không sử dụng tia X như chụp X quang hay chụp cắt lớp vi tính (CT Scan). Tuy nhiên:
- Một số người có phản ứng dị ứng với thuốc tương phản từ. Thuốc này đôi khi được chỉ định và phản ứng dị ứng là hiếm.
- Phụ nữ mang thai thường được khuyên không nên chụp cộng hưởng từ ngoại trừ những tình huống khẩn cấp. Mặc dù chụp cộng hưởng từ được cho là an toàn, tác dụng lâu dài của từ trường mạnh lên thai nhi đang phát triển vẫn chưa được làm rõ.