Acetaminophen là thuốc gì? Thuốc này còn có tên gọi phổ biến hơn ở Việt Nam và một số nước là paracetamol, thường được dùng để điều trị đau do một số tình trạng sức khỏe gây ra. Vậy công dụng của acetaminophen là gì? Mời bạn tham khảo bài viết sau đây.
Tên gọi khác: Paracetamol, N-acetyl-para-aminophenol (APAP).
Phân nhóm: Thuốc giảm đau, hạ sốt.
Tác dụng
Tác dụng của thuốc acetaminophen là gì?
Thuốc acetaminophen thường được dùng để giảm đau và hạ sốt. Bạn có thể sử dụng acetaminophen trong điều trị nhiều tình trạng như đau đầu, đau cơ, viêm khớp, đau lưng, đau răng, cảm lạnh và sốt.
Thuốc được dùng để điều trị các cơn đau từ nhẹ tới vừa như đau do hành kinh, nhức đầu, thoái hoá khớp, tổn thương mô mềm, kể cả đau nửa đầu; sốt (khi sốt làm người bệnh khó chịu), kể cả sốt sau tiêm chủng.
Thuốc này có thể được sử dụng cho các mục đích khác không được liệt kê trong hướng dẫn này. Bạn hãy đảm bảo tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Liều dùng
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.
Hàm lượng và dạng dùng của thuốc acetaminophen là gì?
Liều dùng phổ biến nhất của thuốc là acetaminophen 500mg, được dùng trong nhiều thuốc biệt dược.
Ngoài ra, thuốc còn có những dạng và hàm lượng sau:
- Dạng dung dịch, viên nén (viên hòa tan, viên nén nhai, viên nén phóng thích kéo dài, viên sủi bọt), viên nang, thuốc đặt, bột hoặc bột pha dung dịch, sirô, hỗn dịch hoặc elixir.
- Hàm lượng: 325mg; 120mg; 300mg; 650mg.
Liều dùng thuốc acetaminophen cho người lớn là bao nhiêu?
Liều thông thường cho người lớn bị sốt hoặc đau:
Đối với chế phẩm uống, bạn dùng như sau:
- Dạng thuốc phóng thích nhanh: Bạn uống 325mg đến 1g acetaminophen mỗi 4-6 giờ. Liều tối đa đơn liều là 1g và tối đa 4g trong 24 giờ.
- Dạng thuốc phóng thích kéo dài: bạn dùng 1300mg uống mỗi 8 giờ. Liều tối đa là 3900mg mỗi 24 giờ.
Đối với chế phẩm đặt trực tràng, bạn sử dụng 650mg mỗi 4 đến 6 giờ, tối đa 3900 mg mỗi 24 giờ.
Liều dùng thuốc acetaminophen cho trẻ em như thế nào?
Liều thông thường cho trẻ bị sốt hoặc đau:
Bạn nên sử dụng acetaminophen một cách thận trọng cho trẻ em dưới 12 tuổi và nên tham khảo ý kiến bác sỹ trước khi dùng. Trẻ dưới 12 tuổi được xác định liều dựa theo cân nặng, bạn cho trẻ uống 10 – 15 mg/kg mỗi liều trong mỗi 4-6 giờ, tối đa 5 liều trong 24 giờ.
Bạn có thể hiệu chỉnh liều cho trẻ như sau:
- Trẻ từ 0-3 tháng (cân nặng từ 2,7-5,3 kg): bạn cho trẻ uống 40 mg mỗi liều. Đối với dung dịch uống (160 mg/5 ml), bạn cho trẻ uống 1,25 ml;
- Trẻ từ 4-11 tháng (cân nặng từ 5,4-8,1 kg): bạn cho trẻ uống 80 mg mỗi liều. Đối với dung dịch uống (160 mg/5 ml), bạn cho trẻ uống 2,5 ml;
- Trẻ từ 12-23 tháng (cân nặng từ 8,2-10,8 kg), bạn cho trẻ uống 120 mg mỗi liều. Đối với dung dịch uống (160 mg/5 ml), bạn cho trẻ uống 3,75 ml. Đối với viên nén nhai (viên nén 80 mg), bạn cho trẻ uống 1,5 viên;
- Trẻ từ 2-3 tuổi (cân nặng từ 10,9-16,3 kg), bạn cho trẻ uống 160 mg mỗi liều. Đối với dung dịch uống (160 mg/5 ml), bạn cho trẻ uống 5 ml. Đối với viên nén nhai, bạn cho trẻ uống 2 viên nén 80 mg hoặc 1 viên nén 160 mg;
- Trẻ từ 4-5 tuổi (cân nặng 16,4-21,7 kg), bạn cho trẻ uống liều 160 mg. Bạn cho trẻ uống 7.5 ml dung dịch (160 mg/5 ml) hoặc 3 viên nén nhai 80 mg hoặc 1.5 viên nén nhai 160 mg;
- Trẻ từ 6-12 tuổi, bạn cho trẻ uống 325 mg mỗi 4-6 giờ, không được vượt quá 1,625 g mỗi ngày trong 5 ngày trừ khi có chỉ định của bác sĩ;
- Trẻ từ 12 tuổi trở lên có thể dùng các dạng thuốc sau:
Đối với dạng regular strength, bạn cho trẻ dùng 650mg mỗi 4-6 giờ, không được vượt quá 3,25g trong 24 giờ, dưới sự giám sát của chuyên viên y tế, liều có thể đạt 4 g mỗi ngày;
Đối với dạng extra strength, bạn cho trẻ dùng 1000mg mỗi 6 giờ, không được vượt quá 3g trong 24 giờ, dưới sự giám sát của chuyên viên y tế, liều có thể đạt 4 g mỗi ngày;
Đối với dạng phóng thích kéo dài, bạn cho trẻ uống 1,3g mỗi 8 giờ, không được vượt quá 3,9g trong 24 giờ.
Cách dùng
Bạn nên sử dụng thuốc acetaminophen như thế nào?
Bạn uống thuốc này theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc theo tờ hướng dẫn sử dụng sản phẩm.
Bạn có thể uống hoặc đặt viên đạn. Thức ăn có thể làm viên nén giải phóng kéo dài paracetamol chậm được hấp thu một phần và thức ăn giàu carbon hydrat làm giảm tỷ lệ hấp thu paracetamol.
Nếu bạn không chắc về bất cứ vấn đề nào, bạn hãy hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.
Bạn nên làm gì trong trường hợp khẩn cấp hoặc dùng quá liều?
Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất.
Trong vòng 24 giờ, nếu bạn dùng 10 – 15g hoặc 150mg/kg paracetamol có thể gây hoại tử tế bào gan nặng và đôi khi hoại tử ống thận. Cách xử trí là chuyển người bệnh đến ngay bệnh viện.
Bạn nên làm gì nếu bạn quên một liều?
Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và sử dụng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều đã quy định.
Tác dụng phụ
Các tác dụng phụ của acetaminophen là gì?
Thuốc acetaminophen 500mg thường không có tác dụng phụ. Nếu bạn gặp bất kì tác dụng bất thường nào của thuốc, bạn hãy báo ngay cho bác sĩ hoặc dược sĩ. Phản ứng dị ứng nghiêm trọng hiếm xảy ra khi dùng thuốc này, bao gồm:
- Phân có máu hoặc màu đen hoặc hắc ín
- Nước tiểu đục hoặc có máu
- Sốt kèm hoặc không kèm ớn lạnh (tình trạng này không xuất hiện trước khi điều trị)
- Đau ở lưng dưới và/hoặc một bên lưng (đau nghiêm trọng hoặc đau nhói)
- Xuất hiện đốm đỏ trên da
- Ban da, nổi mề đay, ngứa
- Đau họng (tình trạng này không xuất hiện trước khi dùng thuốc)
- Đau, loét hoặc xuất hiện đốm trắng trên môi hoặc miệng
- Giảm lượng nước tiểu đột ngột
- Chảy máu bất thường hoặc bầm tím
- Đột nhiên mệt hoặc yếu
- Vàng da hoặc mắt.
Không phải ai cũng gặp các tác dụng phụ như trên. Có thể có các tác dụng phụ khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.
(function() { var qs,js,q,s,d=document, gi=d.getElementById, ce=d.createElement, gt=d.getElementsByTagName, id="typef_orm", b="https://embed.typeform.com/"; if(!gi.call(d,id)) { js=ce.call(d,"script"); js.id=id; js.src=b+"embed.js"; q=gt.call(d,"script")[0]; q.parentNode.insertBefore(js,q) } })()Thận trọng, lưu ý
Những lưu ý trước khi dùng thuốc acetaminophen là gì?
Trước khi dùng thuốc, bạn nên báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ nếu:
- Bạn bị dị ứng với acetaminophen hoặc bất kì thành phần nào hoặc thuốc nào;
- Những loại thuốc bạn đang sử dụng bao gồm thuốc kê toa và không kê toa, thực phẩm chức năng và những loại thảo dược;
- Tiền sử bệnh, đặc biệt là bệnh gan (như suy gan), suy thận, thiếu máu mạn tính, thường xuyên sử dụng hoặc nghiện thức uống có cồn;
- Bạn bị phenylketon niệu (một bệnh di truyền cần được kiểm soát bởi chế độ ăn uống đặc biệt để giảm nguy cơ thiểu năng trí tuệ) hoặc đái tháo đường bởi vì một số dạng bào chế của acetaminophen như viên nhai có tá dược là đường và aspartame;
- Bạn có thai khi đang sử dụng acetaminophen.
Thuốc chống chỉ định cho các trường hợp sau:
- Mẫn cảm với paracetamol.
- Thiếu hụt G6PD.
Những điều cần lưu ý nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú
Vẫn chưa có đầy đủ các nghiên cứu để xác định rủi ro khi dùng thuốc này trong thời kỳ mang thai. Trước khi dùng thuốc, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ.
Ngoài ra, thuốc này có thể vào sữa mẹ, do đó bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi cho con bú trong thời gian dùng acetaminophen.
Tương tác thuốc
Thuốc acetaminophen có thể tương tác với thuốc nào?
Tương tác thuốc có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ. Tài liệu này không bao gồm đầy đủ các tương tác thuốc có thể xảy ra. Tốt nhất là bạn nên viết một danh sách những thuốc đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa và thực phẩm chức năng) và cho bác sĩ hoặc dược sĩ xem. Bạn không được tự ý dùng thuốc, ngưng hoặc thay đổi liều lượng của thuốc mà không có sự cho phép của bác sĩ.
Một số thuốc có thể tương tác với thuốc acetaminophen khi dùng chung:
- Giảm nồng độ thuốc trong máu của thuốc chống động kinh (như phenytoin, barbiturates, carbamazepine) khi dùng kèm với acetaminophen;
- Thuốc có thể làm tăng tác dụng của thuốc chống đông như warfarin khi phối hợp trong thời gian dài;
- Thuốc làm tăng hấp thu của metoclopramide và domperidone;
- Thuốc có thể làm tăng nồng độ probenecid, chloramphenicol trong máu;
- Thuốc làm giảm hấp thu của colestyramine;
- Thuốc có thể gây hạ thân nhiệt quá mức khi dùng chung với phenothiazine.
Thức ăn và rượu bia có ảnh hưởng đến thuốc acetaminophen không?
Rượu và thuốc lá có thể làm tăng tác dụng phụ độc gan của thuốc. Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia sức khỏe của bạn về việc uống thuốc cùng thức ăn, rượu và thuốc lá.
Các tình trạng sức khỏe ảnh hưởng đến thuốc acetamincophen là gì?
Tình trạng sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc này. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào.
Bảo quản
Bạn nên bảo quản thuốc như thế nào?
Bạn nên bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm và tránh ánh sáng. Không bảo quản trong phòng tắm hoặc trong ngăn đá. Bạn nên nhớ rằng mỗi loại thuốc có thể có các phương pháp bảo quản khác nhau. Vì vậy, bạn nên đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì, hoặc hỏi dược sĩ. Giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.
Bạn không nên vứt thuốc vào toilet hoặc đường ống dẫn nước trừ khi có yêu cầu. Thay vì vậy, hãy vứt thuốc đúng cách khi thuốc quá hạn hoặc không thể sử dụng. Bạn có thể tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc công ty xử lý rác thải địa phương về cách tiêu hủy thuốc an toàn.