Nhiễm ký sinh trùng ở mắt không phải là bệnh lý phổ biến nhưng lại là một trong những nguyên nhân chính gây mù lòa trên toàn thế giới. Bài viết sẽ giúp bạn nhận biết sớm và có cách xử lý tốt nhất nếu chẳng may mắc bệnh.
Ký sinh trùng là từ dùng để gọi các sinh vật sống trong hoặc trên cơ thể sinh vật khác. Mục đích của chúng là thu nhận những lợi ích từ vật bị ký sinh (vật chủ). Theo thống kê, trên thế giới hiện có 3 loại ký sinh trùng phổ biến nhất là: động vật nguyên sinh, giun sán, ngoại ký sinh.
Một số vật ký sinh có thể lây nhiễm cho con người, gây ra tình trạng nhiễm trùng. Phương thức xâm nhập của chúng thường sẽ qua đường ăn uống và qua da. Khi đã vào được bên trong cơ thể vật chủ, những vật ký sinh này sẽ di chuyển đến các cơ quan khác, bao gồm mắt.
Triệu chứng nhiễm ký sinh trùng mắt thường gặp
Thực tế cho thấy tình trạng nhiễm ký sinh trùng ở mắt không phải lúc nào cũng có những biểu hiện rõ ràng. Tuy nhiên, bạn có thể đã mắc bệnh nếu có cùng lúc trên ba triệu chứng dưới đây:
- Mắt có cảm giác đau rát thường xuyên
- Hay bị chảy nước mắt
- Nhạy cảm với ánh sáng
- Quanh mí mắt và lông mi bị tróc da thành những vảy mỏng
- Vùng da quanh mắt chuyển sang màu đỏ hồng, ngứa ngáy
- Có sẹo ở vùng võng mạc
- Tầm nhìn bị hạn chế đáng kể
- Mất thị lực tạm thời
Tám loại ký sinh trùng có thể ký sinh trong mắt
Qua quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã xác định được có tám loại ký sinh trùng thường chọn mắt nơi làm ký sinh.(*)
1. Acanthamoebiasis
Đây là một loại amip đơn bào, thường sống trong môi trường nước (cả nước ngọt và nước mặn). Chúng thường không gây nhiễm trùng nhưng lại có khả năng làm hỏng thị lực của vật chủ.
Amip này sẽ xâm nhập trực tiếp vào giác mạc. Sử dụng kính áp tròng không hợp vệ sinh là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
2. Toxoplasmosis
Bệnh toxoplasmosis do một dạng ký sinh trùng đơn bào gây ra, thường được tìm thấy trong chất thải động vật (đặc biệt là mèo).
Loại ký sinh trùng này có thể xâm nhập vào cơ thể vật chủ qua đường tiêu hóa và truyền từ mẹ sang con. Người có hệ miễn dịch yếu, trẻ sơ sinh có nhiều khả năng mắc bệnh toxoplasmosis hơn. Nếu không được điều trị kịp thời, mắt của người bệnh sẽ bị sẹo vĩnh viễn.
3. Loiasis
Loại giun sán này thường được tìm thấy ở châu Phi. Bạn có thể bị nhiễm trùng bởi vết đốt của ruồi (đã bị nhiễm bệnh).
Khi đã vào được bên trong cơ thể, ký sinh trùng này sẽ tiếp tục di chuyển đến các mô, đồng thời sinh ra ấu trùng gọi là microfilariae. Chúng có thể gây đau mắt, suy giảm thị lực và khiến mắt của vật chủ cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng.
4. Gnathostomiasis
Bệnh gây ra bởi một loại giun sán chủ yếu sống ở châu Á, đặc biệt là vùng Đông Nam Á và Nhật Bản.
Ăn thịt, cá sống là con đường chính dẫn gnathostomiasis vào trong cơ thể. Từ hệ tiêu hóa, chúng sẽ di chuyển đến khắp các bộ phận trong cơ thể bạn, bao gồm cả mắt. Nếu điều này xảy ra, ký sinh trùng sẽ khiến cho mắt người bệnh bị mù cục bộ hoặc nghiêm trọng hơn là mù hoàn toàn.
5. Onchocerciasis
Loài này hay được gọi với cái tên là giun đũa. Chúng sinh sống nhiều nhất ở châu Phi, Trung và Nam Mỹ.
Một con ruồi đen bị nhiễm giun đũa sẽ là vật trung gian lý tưởng. Ấu trùng của chúng đào lỗ qua da của bạn, ở lại đó rồi phát triển thành giun trưởng thành. Những con giun sau đó tiếp tục sinh ra nhiều ấu trùng và di chuyển khắp cơ thể của vật chủ. Nếu chúng di chuyển đến mắt, bạn sẽ có nguy cơ mù rất cao.
6. Toxocariasis
Trứng của loại giun sán này thường được tìm thấy trong phân động vật. Nếu trứng của chúng đi vào được trong cơ thể bạn, khi đến ruột, chúng sẽ nở ra và bắt đầu hành trình ký sinh lâu dài. Tuy mắt không phải là nơi ưa thích của loại ký sinh trùng này, nhưng chúng hoàn toàn có thể gây mất thị lực của bạn nếu di chuyển đến đó.
7. Rận mu
Một trong những bệnh ngoại ký sinh thường thấy nhất trên thế giới là rận mu. Chúng được biết đến là một loại côn trùng rất nhỏ sống ở phần lông của bộ phận sinh dục. Rận mu cũng không ít lần được tìm thấy ở tóc, lông mi. Quan hệ tình dục, vệ sinh kém là những con đường giúp rận mu lây lan sang vật chủ khác.
8. D. folliculorum
Sinh sống trong nang lông của con người, bao gồm lông mi, những con ve này có thể gây tình trạng demodicosis. Khi mắc bệnh, xung quanh mắt sẽ bị kích ứng, rụng sạch lông mi, viêm kết mạc và thị lực giảm nhanh.
Điều trị nhiễm ký sinh trùng ở mắt
Đối với bệnh lý này, việc điều trị còn tùy thuộc vào loại ký sinh trùng gây bệnh. Phần lớn sẽ được điều trị bằng thuốc uống và thuốc bôi cùng lúc, các tên thuốc thường được dùng là pyrimethamine, ivermectin và diethylcarbamazine.
Trong một số trường hợp, giun sán trưởng thành sẽ cần phải được loại bỏ khỏi mắt của vật chủ để tránh tình trạng mất thị lực vĩnh viễn.
Phòng ngừa bệnh nhiễm ký sinh trùng ở mắt
Bạn hãy ghi nhớ những điều dưới đây để giảm nguy cơ bị nhiễm ký sinh trùng mắt.
Giữ vệ sinh cá nhân
Hãy hình thành thói quen rửa tay thường xuyên. Đặc biệt là trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi tiếp xúc với các chất thải. Điều này sẽ ngăn cản ký sinh trùng xâm nhập vào cơ thể bạn. Bên cạnh đó, bạn cũng không nên dùng chung các vật dụng cá nhân như quần áo, khăn tắm, mền gối… để tránh bị lây lan ngoại ký sinh từ người khác.
Ăn chín uống sôi
Một lưu ý chưa bao giờ lỗi thời dành cho bạn là hãy chắc chắn những gì bạn đưa vào dạ dày đều đã nấu chín. Đặc biệt khi đi du lịch, bạn càng phải cẩn thận hơn. Bên cạnh đó, khi xử lý thực phẩm tươi sống, bạn cần phải đeo găng tay và rửa sạch tay ngay sau đó.
Ngăn côn trùng đốt
Nếu bạn dự định có một chuyến đi chơi cả ngày ngoài trời, hãy chắc chắn rằng bạn đã bôi/xịt thuốc chống côn trùng lên toàn bộ vùng da hở hoặc bạn có thể mặc quần áo bảo hộ. Chỉ một vết cắn của côn trùng cũng có thể khiến bạn bị nhiễm ký sinh.
Vệ sinh kính áp tròng đúng cách
Sử dụng các sản phẩm chuyên dụng để vệ sinh kính áp tròng thường xuyên, rửa tay trước khi đeo kính là những điều bạn cần phải lưu ý. Nhiều loại ký sinh trùng có thể xâm nhập trực tiếp và ở lại trong mắt của bạn thông qua kính áp tròng. Ngoài ra, bạn nên tránh đeo kính áp tròng khi đi ngủ và đặc biệt là ngay sau khi tiếp xúc với nước ở bể bơi.
Trao đổi với bác sĩ ngay khi nhận thấy những bất thường ở mắt, một số tình trạng nhiễm ký sinh trùng ở mắt có thể khiến bạn bị mù vĩnh viễn.
(*) Healthline / Parasitic Infections / Nhiễm ký sinh trùng
Nguyễn Anh Thư / HELLO BACSI